Günümüzde yatırım yapmak pek çok insan için zorunluluk haline geliyor. Küresel olarak yaşanan ekonomik dalgalanmalar ve bu dalgalanmaların yanına eklenen ülkesel ekonomi sorunları bu durumu kaçınılmaz noktaya taşıyan gelişmelerden en dikkat çeken nedenler arasında yer alıyor. İnsanların yatırım yapmaya zorunlu hissetmesi ile birlikte ortaya çıkan sorulardan en önemlisi de yatırımın hangi değer üzerinden yapılması gerektiği. Altın çok uzun yıllardır ülkemizin en popüler yatırım aracı olsa da son zamanlarda oldukça hareketlenen dolar ve Euro da bu kendilerine yatırımcıların listesinde önemli bir yer buluyor. Meta ve yatırım aracı olarak altın uzun yıllardır iyi bir yatırım olarak dikkat çekmeyi başarırken, konvertible bir para birimi olan dolar da az da olsa ekonomi okur yazarlığı olan kişiler için kısa sürede yüksek getiri sağlayabilecek yatırım araçları arasında liste başında yer alıyor. Peki bu iki popüler yatırım aracından hangisi daha kârlı? Hangisine yatırım yapmak için kimler için daha avantajlı? Bu soruların cevaplarını incelememizde bulabilirsiniz.
Yatırım Aracı Olarak Altın
Altın mı, dolar mı? sorusunu cevaplamadan önce mutlaka iki
değeri de ayrı ayrı yatırım aracı olarak incelemek gerekir. Hem altın hem de
dolar pek çok insan için ilk bakışta iyi birer yatırım aracı olarak görülse de
bir meta ve bir para birimi olarak bakıldıklarında farklı dinamiklere sahip
olduklarını rahatlıkla görebilmek mümkündür.
Altın, uluslararası piyasalarda ticaret standardı olarak da
kullanılan değerli bir metaldir. Tüm dünyadaki altın rezervi 190.000 tondur.
100 gramlık altın yaklaşık olarak bir iskambil kağıdı boyutuna sahiptir.
Kapladığı alana bakıldığında altın oldukça ağır bir metaldir. Altın yatırım
aracı olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. İyi bir altın yatırımında altının
işçilik değerinin düşük, meta değerinin yüksek olması önemlidir. Altın para ve
barlar yatırım için idealken altın mücevherler kullanıma ve işçiliğe bağlı
olarak değer kaybı yaşayacakları için yatırım amaçlı olarak tavsiye
edilmektedir.
Altın’ın Fiyatı Nasıl Belirlenir?
1914 itibariyle altın fiyatlaması Amerikan Doları ve
enflasyon üzerinden yapılmaya başlandı. 1 ons başına belirlenen altın fiyatı,
dolar ile ilgili gelişmelerden doğrudan etkilense de kendi yatırım değerine
göre de yükseliş ya da düşüş yaşayabilen bir yatırım aracıdır.
Altın uzun yıllar boyunca para birimi olarak kullanılmıştır.
Tarihe bakıldığı zaman altın para kullanan pek çok toplum olduğunu görmek
mümkündür. 1. Dünya Savaşı’nın ilk kıvılcımları ile birlikte ortaya çıkan kriz
döneminde pek çok Avrupa ülkesinde altın standartları finansal değişimlerde
tercih edilmiştir. 2. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ile birlikte Bretton Woods
Sistemi, 1 ons altın 35 Amerikan Doları olarak sabitlendi ve bu sabitleme 1971
yılına kadar demem etti.
Altın Fiyatı Neye Göre Değişir?
Her yatırım aracında olduğu gibi altının fiyatlanmasında da
spekülatif etkinin önemi oldukça yüksektir. Altın fiyatında arz, talep ve
yatırımcı davranışlar her yatırım aracında olduğu gibi öne çıkar ancak altın
fiyatlamasını biraz daha detaylandırmak yatırım aracı seçiminde daha doğru
karar vermeye yardımcı olacaktır. Pek çok yatırımcı için altın enflasyon
karşısında korunmak için kullanılan bir yatırım aracıdır. Bunun temel sebebi
kağıt para basımı yapıldıkça paranın değeri azalırken, altın/para arzı nispeten
daha sabittir.
Altın fiyatını doğrudan enflasyon ile bağdaştırmak yani
enflasyonun yükseleceği ön görülen durumlarda altına yönelik yatırım yapmak her
zaman doğru çalışan bir formül olmayabilir. Ancak bu formül yatırımcıların
kararları ile bir anda gerçekten çalışmaya ve doğru sonuç vermeye
başlayabiliyor. Peki nasıl?
Enflasyon artışı ile birlikte insanlar kazanımlarını
korumak, birikimlerinin enflasyon karşısında erimesini önlemek amacıyla yatırım
yapmaya yönelirler. Bu noktada uzun yıllardır devam eden altın yatırımı yapma davranışı
ortaya çıkar. Çünkü pek çok bilinmezin olduğu döviz, hisse senedi ya da kripto
para piyasalarının aksine altın herkes için güvenilir bir limandır. Bu noktada
altına olan talebin artması ve bu talebe bağlı olarak da fiyat düşüşlerinin
normal şartlarda beklenenden çok daha az olması ya da hiç olmaması mümkündür.
2011 yılında altın 1921 USD üzerinden yani son 20 yılın en yüksek seviyesinde
işlem gördü. 2019’a geldiğimiz zaman 1 ons altının 1500 USD (Investing –
03.10.2019 verisi) civarında işlem gördüğünü görebiliyoruz. İlk bakışta %20’lik
bir değer kaybı olarak görülen altın fiyatlaması aslında Amerika Birleşik
Devletleri dışında incelendiği zaman farklı bir tablo ortaya koyar. 2011
yılında Türkiye’de 1 USD’nin 1,8 TL olarak işlem gördüğünü göz önünde
bulundurduğumuz zaman. Altın’ın ons değeri düşüş yaşamış gibi gözükse de
aslında ciddi değer kazanmıştır. Elbette bu durumun aksinin yaşandığı
ekonomiler olduğunu da unutmamak gerekir. Amerikan doları karşısında değer
kazanan para birimlerinin kullanıldığı ülkelerde altının değerinde düşüş
yaşanacağı her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Ancak günümüz ekonomik
şartlarında Türkiye’de altın yatırımı, yatırımcılar için hala daha oldukça
çekicidir.
Altın ile İlgili Mutlaka Dikkate Alınması Gereken Noktalar
Altın tarih boyunca insanlık için özel ve değerli bir varlık olmuştur. Enflasyon ve deflasyon karşısında yatırımlarını korumak isteyenler için portföyde yer verilmesi gereken bir yatırım aracıdır. Küresel bir tasarruf aracı olarak makro ekonomik ya da jeopolitik belirsizliklerin yaşandığı dönemlerde yatırımcılar için finansal teminat sağlar. Altına yatırım yapma nedenleri nelerdir?
USD Dolarının Volatilesi
Amerikan doları konvertibilitesi ve gücü ile dünyanın en
önemli rezerv para birimleri arasında yer alsa da zaman zaman düşüş
yaşamaktadır. 1998 ile 2008 yılları arasında doların diğer para birimleri
karşısında yaşadığı değer kaybı da göz önünde bulundurulduğu zaman altın daha
güvenilir bir yatırım aracı olarak görülebilir. Doların diğer para birimleri
karşısında değer kaybı yaşadığı 10 yıllık dönemde, altın 3 kat değer
kazanmıştır.
Enflasyon Önemli
Altın değerine tarihsel olarak bakıldığı zaman her zaman
enflasyon karşısında başarılı bir yatırım aracı olduğu görülmüştür. Yaşam
maliyetinin yükseldiği dönemlerde altın genellikle yükselme eğilimine giren bir
yatırım amacıdır. Geçmiş 50 yıla bakıldığı zaman yatırımcılar genel olarak
altın fiyatlarının yükseldiğini ve yükselen enflasyon karşısında ise borsaların
değer kaybettiğin gördüler. Bu durumun nedeni ise resmi paranın enflasyondan
dolayı satın alma gücünü kaybettiği durumlarda, altının bu para biriminde daha
değerli hale gelmesi ve bu yüzden diğer her şey ile beraber yükseliş
göstermesidir. Bununla birlikte altın iyi bir yatırım aracı olarak görülür, bu
da insanlar yaşadıkları ülkenin resmi parasının değer kaybı yaşadığını
düşündükleri durumlarda altın almaya yönelmelerine neden olur.
Deflasyon Koruması
Deflasyon belirli bir dönem boyunca fiyat seviyelerinde
genel bir düşüş yaşanmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Enflasyonun
tam tersi olarak değerlendirilen bu durum tüketim talebinin azalması ile
birlikte ortaya çıkar. Alım gücünün yükselmesi ve işsizlik oranın artması da
deflasyonun bir sonucudur. Altının deflasyon karşısındaki duruşu da
yatırımcılar için oldukça önemlidir. İnsanlar deflasyon dönemlerinde alım
gücünün yükselmesine bağlı olarak yatırım yapmaya daha çok motive olurlar, bu
da insanları altın almaya teşvik eder. Altına olan talebin artmasıyla birlikte
de altın değer kaybı deflasyon sürecinde diğer yatırım araçları kadar gözle
görülür olmaz.
Jeopolitik Belirsizlikler
Altının değer kazanması sadece ekonomi ile ilgili değildir.
Politik gelişmeler de altının değer kazanmasında etkili olur. Sıcak savaş
kavramı dünyanın genelini terk etse de hala devam eden savaşlar ve her zaman
devam edecek olan soğuk savaşlar insanların dünya genelindeki gerilimli havayı
hissetmelerine ve buna bağlı olarak da daha güvenilir yatırım araçlarına
yönelmelerine neden olur. Devletlere duyulan güvenin azaldığı durumlarda altın
değer kazanır. Örnek olarak brexit sürecinde Avrupa Birliği’nde yaşanan
gerginlikler beraberinde altının yükselişini tetiklemiştir.
Arz Kısıtlaması
90’lı yıllardan günümüze geçen sürede altın arzının kayda
değer bir kısmı küresel merkez bankaların kasalarındaki külçe altın satışından
sağlanmaktadır. Bu satışın 2008 yılından beri nispeten yavaşlamış olması,
madenlerden çıkan altın üretimindeki azalma altının değer kazanmasına neden
oldu. 2011 yılında altın madeni çıkarılmasında yeni bir yükseliş görülse de bu
madenin piyasaya yansıması 10 yılı bulabileceği için birkaç yıl daha arza bağlı
olarak altın değerlenmesinden bahsetmek mümkün.
Yükselen Talep
Dünya genelindeki talebin arttığı her hangi bir metanın
değeri yükselir. Bunu yakın zamandan örneklemek gerekirse kripto paraların
çıkışı ve yükselişi ile birlikte artan işlemci ve ekran kartı fiyatlarını
göstermek mümkün. Altın da bir yatırım aracı olmasının yanı sıra kültürel ve
geleneksel değeri olan bir metadır. Hindistan ve Çin dünyanın en yüksek altın
tüketimine sahip iki ülkesidir. Hindistan’da düğün mevsimi olarak bilinen ekim
ayında altın tüketiminin artması ile birlikte altın bu talep yükselişinden
etkilenerek değer kazanır. Altın Çin’de geleneksel bir tasarruf aracı olması
sebebiyle bu ülkede altına olan talebin artışı da dünya piyasalarına
yansımaktadır.
Portföy Çeşitliliği – Yatırım Sepeti
Ekonomik okur yazarlığı konusunda kendine güvenmeyen, riskli
yatırım yapmak istemeyen pek çok insan birbirleri ile yakın ilişkisi bulunmayan
farklı yatırım araçlarını birlikte kullanarak kendilerini garanti almak
isterler. Altında portföy çeşitliliği sağlamak için tercih edilebilecek önemli
bir yatırım aracıdır. 70’li yıllarda altın yatırımı yapanlar için cidden
oldukça güzel getiriler almak mümkündü. 80’li ve 90’lı yıllarda ise hisse
senetleri ciddi anlamda kazanç getirdiler. 2010’lu yıllarda ise hisse senetleri
eskisi kadar kazançlı olmazken altın yine yükselen yıldız olarak yatırımcıların
dikkatini çekiyor. Bu nedenle yatırım sepeti yapmak isteyenler mutlaka
yatırımlarının bir kısmını altına yapıyor.
Sınırları
Altın bir yatırım sepetinde yer aldığı zaman yatırımcı için
oldukça güven veren bir değerdir. Hisse senetleri, bonolar ya da döviz düşerken
altın fiyatı genellikle yükseliş gösterir. Uzun vadede altın oldukça iyi bir
yatırımdır çünkü paranın enflasyon ya da ekonomik krizlerin getirdiği
olumsuzluklardan etkilenmesine karşı yatırımcı için bir önlem sunar.
Sınırlarını belirlemek isteyenler için altın önemli bir yatırım aracıdır.
Yatırım Aracı Olarak Dolar
Amerikan doları konvertibilitesi en yüksek para
birimlerinden birisidir. Bunun yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri’nin resmi
parası, altın ve petrol gibi emtialar için uluslararası piyasalarda standart
sağlayan para birimidir. Global olarak hizmet veren, satış yapan veya işlem
hacmi olan pek çok şirket fiyatlandırmasında Amerikan doları kullanılır.
Euro’nun Avrupa birliği resmi para birimi olmasından sonra
liderliği Euro ile paylaşan Amerikan doları, buna rağmen rezerv olarak Euro’nun
toplamının iki katından fazladır. Oldukça güçlü bir para birimi olmasına rağmen
altın ile kıyaslandığı zaman yeterince geleneksel ve güvenilir olmayan bir
yatırım aracı olan dolar çoğu zaman daha profesyonel yatırımcılar tarafından
tercih edilmektedir. Ancak yine de yatırımını dolar olarak yapmak isteyenler
risklerini piyasaları yakından takip ederek azaltabilirler. Günümüzde en
popüler yatırım aracı hala altın olsa da Amerikan doları da bazı sebeplerden
ötürü başarılı bir yatırım aracı olarak dönem dönem yıldızlaşmaktadır.
Yatırım Çeşitliliği
Bir yatırımcı için kendisini güvene almanın en temel yolu
yatırımlarını farklı kalemlerde yapmasıdır. Dolar yatırımı bu noktada önemli
bir çeşitlilik sağlayıcı olarak dikkat çeker. Dolar yatırımı kâr ederken altın
yatırımı da kârlılık getirmeye yüksek ihtimalle devam edebilir. Bununla
birlikte Amerika piyasasındaki hisse senetleri de dolar diğer para birimleri
karşısında değer kazandıkça kârlılık sağlayacaktır. Ülke ekonomisine göre bazı
durumlarda dolar ve Euro korelasyonla hareket edebilirler. Bu nedenle ülke
ekonomisinin genel durumunu değerlendirerek yatırım yaparken altın, Euro ya da
yabancı şirketlerin hisse senetlerinin yanına Amerikan doları eklemek,
yatırımcı açısından kazançlı bir seçim olur.
Küresel Ekonomik Önlem
Amerika Birleşik Devletleri’nin para politikaları tüm
ülkelerin dikkatini çekiyor. Bunun temel nedeni dolar ile ilgili yaşanan
ekonomik gelişmelerin dünyanın dört bir yanında faaliyeti olan Amerika merkezli
işletmeler, fabrikalar ve yatırımcılar sebebiyle her ülkede etkisinin olması.
Döviz piyasalarının tepkileri iki yönlü olarak ele alınabilir. Amerikan
dolarının güç kazanacağı ya da kaybedeceği yönünde iki uçlu bir değerlendirme
yaparak farklı dövizlerde yatırım yapmak dolar yatırımcıları açısından riski
azaltır.
Eşit Şartlarda Faaliyet Alanı
Hisse senetlerinin aksine döviz yatırımları iş günlerinde 24
saatlik süreyle değerlendirilebilir. Bunun temel nedeni hisse senetlerinin
doğrudan ait oldukları ülkenin ekonomisi ile ilgilerinin olması ama para
birimlerinin işlem yapılan tüm ülke para birimleri ile etkileşim içerisinde
olmasından kaynaklıdır. Bu nedenle dolar yatırımı yapmak bu yatırım üzerinden al-sat
tekniği ile para kazanmak isteyenler için oldukça avantajlıdır.
Siyasi Olaylar
Dünyada yaşanan tüm siyasi olaylar para piyasalarını
doğrudan etkilemektedir. Bu noktada siyasi, ekonomik ve askeri gücü yüksek olan
ülkelerin para birimlerine yatırım yapmak kolaycı ama orta vadede akıllı bir
seçim olacaktır. Özellikle yatırımcı fiat para birimi üzerinden ülke ekonomisi
değerlendirmesi yapabilecek ekonomi okur yazarlığına sahipse dolar yatırımı
yapma noktasında daha cesur davranabilir.
Risk = Kazanç
Para birimlerine yatırım yapmak her zaman risklidir. Altın
yatırımcıları uzun vadede risk almadıklarını bilirken, döviz yatırımcıları
riski her zaman göze alırlar. Bu noktada dolar yatırımlarında kaldıraçlı
işlemler devreye girer. Forex piyasalarında kaldıraçlı işlemler sayesinde risk
ile birlikte kazanç da arttırılır. Bu işlemler sadece profesyonel yatırımcılar
için tavsiye edilse de kısa ve orta vadede diğer yatırım araçlarına göre çok
daha yüksek getiri sağlayabilirler.
Altın mı? Dolar mı?
Hem altın hem de dolar açısında yatırımcılar adına güçlü ve zayıf yanların altını çizmiş olsak da günün sonunda profesyonel olmayan bir yatırımcı ya da sadece tasarruf yapmak isteyen birisi için soru tam olarak cevaplanmış sayılmıyor. Yatırım tavsiyesi vermenin en büyük risklerden birisi olduğu günümüz ekonomisinden altın ile dolar arasında doğrudan bir seçim yapmak, ya da herhangi bir yatırım aracını işaret etmek kimse için doğru bir davranış değildir. Ekonomik ve siyasi dinamiklerin sürekli olarak yön değiştirdiği, küreselleşme sebebiyle birbirine göbekten bağlanan ekonomilerde doğrudan yatırım tavsiyesi niteliğinden cevaplamalar yapılmamalıdır. Ancak yatırımları ile ilgili nihai karar vermek isteyenler özetle beklentilerine ve ekonomik durumlarına bakabilirler.
Vadeyi Göz Önüne Alın
Yatırımın vadesi ile ilgili planlama yapılması çok
önemlidir. Kısa, orta ya da uzun vadeli yatırım planları hangi yatırım aracını
tercih etmeniz gerektiğine dair doğru işareti verecektir. 1 – 3 yıllık bir
yatırım düşünenler için dolara yönelmek daha avantajlı olurken 5 ila 15 yıl
aralığında bir yatırım yapmak isteyenler için altın her zaman ipi
göğüsleyecektir.
Bu noktada yatırımcılar daha az riske girmek için yatırım sepeti oluşturabilirler. Uzun vadeli yatırımları için daha büyük bir yüzdelik dilim ayırmaları olasılıklar sonucunda zarar etmelerine engel olabilir. Öncelikle tüm birikimi uzun vadeli bir yatırıma bağlamak istemeseniz de zarar etmenize neden olacaktır. Ani bir nakit ihtiyacında tüm birikiminizi uzun vadeli yatırım a bağlamışsanız zarardayken yatırımı nakite çevirmek zorunda kalabilir veya faizli geri ödeme ile nakit ihtiyacınızı karşılamanız gerekebilir. Bu riskli ve zarar etme ihtimali doğru yatırım aracının seçilmesine rağmen bile olan bir yatırım şeklidir. Kısa, orta ve uzun vade için farklı yatırım araçları belirlemek riski azaltırken aynı zamanda bir yatırım sepeti oluşturacağı için genel ekonomik gelişmeler karşısında da önlem almaya yardımcı olur.
Riskleri Unutmayın
Döviz yatırımı yapmanın riskleri olduğunu bilmek en azından
sadece tasarruf yapmak isteyenlerin kararları açısından çok önemlidir.
Globalleşen dünyada para birimlerinin uzun vadede etkili birer yatırım olmadığı
rahatlıkla söylenebilir. Anlık bir nakit ihtiyacında alış fiyatının çok altında
döviz bozdurmak yatırımcının zararına olacaktır.
Altın değeri ise yukarıda bahsettiğimiz pek çok nedenden
ötürü yükselmeye ya da sabit kalmaya daha uygundur. Bu nedenle ekonomiyi
yakından takip etmeyen, uzun vadeli yatırım veya tasarruf yapmak isteyenler
için altın iyi bir seçenektir.
Son olarak tasarruflarınızı değerlendirmek için güvendiğiniz
bir uzmana, bankadaki hesap danışmanınıza ya da yüksek meblağlar için bir
finans danışmanına başvurmanızda fayda olacaktır. Tüm bu içerikte anlatılanlar
yatırım tavsiyesi olarak kullanılmamalıdır.
