MÖ 3500’lü yıllarda bugünkü Mısır
topraklarında yetiştirildiği ve dünya geneline yayılmış yaklaşık 25 türü olduğu
bilinen aspir bitkisi; tohum yağ oranı oldukça yüksek tek yıllık, geniş
yapraklı ve renkli çiçekleri olan bir bitki türüdür. Tıbbi amaçların yanı sıra
gıda ve kumaş boyası elde edilmesinde de kullanılan aspir bitkisi son yıllarda
özellikle tohumlarından çıkarılan sağlıklı yağ için yetiştirilmeye
başlanmıştır.
Aspir Bitkisi Nedir?
Tarih öncesi dönemden beri Japonya, Hindistan, İran, Mısır ve Çin gibi ülkelerde tarımı yapılan aspir bitkisi coğrafi keşiflerin ve ülkelerarası ticari ilişkilerin başlamasıyla birlikte dünyanın birçok ülkesine taşınmıştır. Bugün Türkiye dahil olmak üzere Amerika kıtasından Asya Kıtasına, Avrupa kıtasından Afrika kıtasına yayılan aspir bitkisi yetiştiriciliği yüksek karlılık oranı ile dikkat çekmektedir.
Halk arasında “Yalancı safran”
veya “boyacı safran” gibi isimlerle de anılan; sarı, turuncu, krem, beyaz ve
kırmızı renkte çiçeklere sahip olan; kuraklığa dayanıklı olmakla birlikte
tohumlarında yüksek oranda sağlıklı yağ barındıran aspir bitkisi; Türkiye’de de
yetiştirilmektedir. Çiçeklerinde antioksidanları, vitaminleri, mineralleri ve
aminoasit çeşitlerini barındıran bu şifalı bitkinin tohumlarından elde edilen
yağ da, tohumları da, tohumlarından elde edilen posa kıvamındaki madde de,
çiçekleri de geniş kullanım alanına sahiptir.
Aspir Yağı Faydaları Nelerdir?
Yapılan bilimsel araştırmalar aspir yağının sağlık için birçok fayda sağlayabileceğini göstermektedir. Yemeklerde ve salatalarda kullanılabilen aspir yağının özellikle kan şekerini, kolesterolü ve enflamasyonu azaltıcı etkisi olduğu kabul edilmektedir.
1. Yemeklerde Sağlıklı Bir Yağ Olarak Kullanılabilir
Aspir tohumlarından elde edilen aspir yağının doymamış yağ asitleri bakımından oldukça zengin olduğu bilinmektedir. Metabolizmanın sağlıklı bir şekilde işlemesi için gerekli olan yağ asitleri hormonların düzenlenmesinde ve hafızanın güçlenmesinde rol oynar. Aynı zamanda vücut için elzem olan A, D, E ve K vitaminlerinin sentezlenmesini de sağlayan yağ asitleri aspir yağını günlük beslenmenin önemli bir parçası haline getirir. Yüksek ısıda pişirildiğinde dahi aspir yağı özelliğini kaybetmez, bu nedenle yemeklerde zeytinyağı gibi rahatlıkla kullanılabilir.
2. Aspir Yağı Kan Şekerini Düzenler
2016 yılında gerçekleştirilen bir araştırma sonucunda aspir yağının kan şekerini düzenleyici etkisi olabileceği ortaya çıkarılmıştır. Beslenmesine önerilen ölçüde aspir yağı ilave edilen diyabet hastalarının diyabet hastalığı kaynaklı şikayetlerinde azalma olduğu gözlemlenmiştir.
3. Aspir Bitkisi Yağı Kolesterol Seviyesini Düşürür
Aspir yağının en önemli faydalarından biri de kolesterol seviyesini düşürmesidir. Kolesterolü dengeleyerek kalp sağlığını iyileştirdiği kabul edilen aspir yağı Amerikan Kalp Derneği tarafından da önerilir.
4. Sağlıklı Yağ Asitleri
“Clinical Nutrition” tarafından gerçekleştirilen bir araştırma sonucunda sağlıklı yağ asitleri bakımından zengin aspir yağının enflamasyonla savaştığı ortaya çıkarılmıştır.
5. Aspir Yağı E Vitamini Bakımından Oldukça Zengindir
Aspir yağının cilt sağlığına da iyi geldiği bilinmektedir. Ciltteki iltihapları kurutan, cildi yumuşatan ve nemlendiren bu yağ birçok kozmetik ürünün içerisinde yer almaktadır. Aspir yağı E vitamini bakımından da oldukça zengindir. Cildin güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmasını sağlayan aspir yağının serbest radikallerle savaşarak hücre hasarını önlediği de bilinmektedir.
6. Menstrual Dönemi Ağrılarını Azaltır
Aspir yağı faydalarının da biri de kadınların menstrual dönemi ağrılarını azaltmasıdır. Menstrual dönemde meydana gelen hormon değişikliğine bağlı olarak meydana gelen duygusal değişimler de aspir yağı sayesinde dengelenebilir.
7. Aspir Yağının Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
Aspir yağının bağışıklık sistemini güçlendirdiği bilinmektedir. Aspir yağı, İçerisindeki sağlıklı yağlar, vitaminler ve mineraller sayesinde düzenli olarak tüketildiğinde metabolizma sağlığını güçlendirir.
8. Aspir Yağı Kilo Vermeye Yardımcı Olabilir
Henüz kesin bir bulgu olmamasına rağmen yapılan bazı bilimsel araştırmalarda aspir yağının kilo verme üzerinde de etkili olduğu ortaya çıkarılmıştır. 75 kadın üzerinde gerçekleştirilen bir araştırmada 8 hafta boyunda aspir yağı içeren takviye kullanımı sonrasında bel çevresinde incelme ve vücut yağ oranında azalma meydana geldiği tespit edilmiştir.
9. Sindirim Sistemine Faydalı
Aspir yağı sinir sistemi üzerindeki faydaları ile de dikkat çeker; bilişsel kapasiteyi arttırır, hafızayı güçlendirir ve beyin sağlığını iyileştirir.
10. Kemik Erimesi Sorununu Hafifletir
Aspir tohumları ve aspir yağı menopoz döneminde yaşanan kemik erimesi sorununu da hafifletir. Kemikleri güçlendiren ve kemik yoğunluğu üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu yapılan araştırmalarca gösterilen aspir yağının migren ağrılarını da azalttığı bilinmektedir.
Birçok faydası ile genel sağlığı
iyileştirdiği düşünülen aspir bitkisinin tüketimi yine de uzmanlara
danışılmadan gerçekleştirilmemelidir. Çiçeklerinden ve tohumlarından elde
edilen besinlerin içeriklerinin hamileler, kan sulandırıcı ilaç alanlar, yüksek
tansiyon sorunu bulunanlar ve alerji sorunu yaşayanlar için yan etkilere neden
olabileceği göz ardı edilmemelidir.
Aspir Yağı Nasıl Kullanılır?
Aspir bitkisinin yaprakları,
çiçekleri, tohumları ve tohumlarından elde edilen yağ birçok farklı şekilde
kullanılabilir. Örneklemek gerekirse aspir bitkisinin kullanım alanları
hakkında şu bilgileri verebiliriz:
- Aspir bitkisinin renkli çiçekleri kumaş ve gıda
boyası yapımında kullanılır. - Aspir bitkisinin sağlıklı yağ bakımından zengin
tohumlarından yemeklik yağ elde edilir. Tıpkı zeytin yağı gibi aspir yağının da
ısıya yüksek direnci vardır. - Aspir bitkisi son yıllarda biyoyakıt olarak
kullanılmaktadır. - Aspir yağı vernik, boya, cila ve sabun yapımında
da kullanılır. - Aspir bitkisinin küspesinden hayvan yemi
üretiminde yararlanılır. - Aspir bitkisi kuşyemi olarak
değerlendirilebilir. - Aspir yağı kozmetik ürünlerin içerisinde
sıklıkla yer alır. Özellikle cilt bakım ürünlerinde ve saç bakım ürünlerinde
tercih edilir.
Aspir Yağı Fiyatları Aspir tohumlarından elde edilen sağlıklı yağ yemeklik olarak da takviye formunda da satılabiliyor. Yemeklik yağ olarak e-ticaret sitelerinden dahi temin edilebilen aspir yağının 5 litresi 65 – 95 TL aralığında satışa sunuluyor. Takviye formunun ise fiyatları yağa oranla oldukça yüksek; aspir bitkisi kullanılarak üretilen takviyelerin 1000 Mg’lik kapsülleri 100 TL’nin üzerine çıkabiliyor. Bu açıdan girişimciler tarafından karlı bir iş fikri olarak görülüyor.
