Son yıllarda adını farklı kanallardan sürekli duyduğumuz Bireysel Emeklilik Sistemi yani BES, birçok soru işaretinin de merkezinde yer alıyor. Kimileri için emeklilik dönemini rahat geçirmek amacıyla uzun vadeli tasarrufların yatırıma dönüştürülmesi fırsatı sunan BES, kimileri için yeni bir yatırım aracı olarak değerlendiriliyor.
Özel bir emeklilik sistemi olma özelliği taşıyan BES emeklilik döneminde ek gelir ihtiyacının karşılanması adına da göz ardı edilemeyecek bir fırsat sunuyor. Hem toplu para hem de maaş ödenmesi esaslarına bağlanabilen bu uygulama düzenli işi olan ve sigorta primleri yatıranlar kadar geleceğe yatırım yapmak isteyenlerin de ilgisi ile karşılaşıyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?
Milyonlarca sigortalı çalışan ve binlerce işveren emekli olmanın hayalini kuruyor. Emeklilik yıllarında gençken yapılmamış olan aktivitelerin yapılacağı zamanlar hasretle beklenirken emeklilik gelip çattığında hayallerini gerçekleştiren kişi sayısı sınırlı kalıyor. İnsanlar yaşlanıyor, emeklilik maaşları konforlu bir hayat geçirebilmek için yeterli gelmiyor. Dolayısıyla kısıtlı istihdam olanaklarında emekliler ek gelir elde edebilmek için çalışmaya zar zor da olsa devam ediyor. Giderek zorlaşan iş hayatına adapte olma zorunluluğu BES sistemi sayesinde azaltılabiliyor.
Bireysel emeklilik sistemi özünde vatandaşların emeklilik hakkı kazandıkları dönemden sonra emekli maaşlarına ek olarak gelir elde etmeleri amacıyla kurgulanmış özel emeklilik sistemidir. Çalışma hayatı boyunca kişi, kendisinin belirlediği miktarlarda düzenli olarak bireysel emeklilik sistemine para yatırarak gelecek günlerini güvence altına alabilir. Bireysel emeklilik sistemine düzenli olarak ödenen aidatlar uzman portföy yöneticilerinin kontrolünde emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Bir anlamda zorunlu olarak yapılan tasarruflar alanında uzman portföy yöneticilerin doğru yatırım kararları ile zaman içerisinde katlanarak büyümeye başlar.
Bireysel emeklilik sisteminin avantajları ve vatandaşların refah seviyesine sunacakları potansiyel katkı, devlet tarafından da desteklenmektedir. Doğrudan teşvik uygulamalarının başlatılması, BES sistemine dahil olan vatandaşlara aylık ödemelerinin %25’i kadarının devlet teşviki olarak yansıtılmasına olanak tanımıştır. 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren bireysel emeklilik katılımcılarının her birine aylık yatırdıkları miktarın %25’i oranında teşvik ödemeleri yapılarak sistemin getirilerinden yararlananların sayısının arttırılması amaçlanmaktadır.
Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı Nedir?
geralt / Pixabay
BES amaçları oldukça geniş bir yelpazede ele alınabilir. Az önce de ifade ettiğimiz gibi bireysel emeklilik sisteminin temel amacı çalışılan süre boyunca tasarrufların yatırıma yönlendirilmesi ve emeklilik döneminde vatandaşların refah seviyesinin yükseltilmesidir. Elbette özel emeklilik sisteminin tek amacı emeklilik dönemindeki vatandaşların refah seviyelerinin arttırılması ile de sınırlı değildir. Genel anlamda BES amaçları şu şekilde sıralanabilir:
???? İstihdam olanaklarını arttırmak
???? Sosyal güvenlik sistemindeki eksiklikleri tamamlamak
???? Kişilerin emeklilik dönemini için tasarruf yapıp yatırımlarla bu dönemdeki refah seviyesini arttırmak
???? Emeklilik sonrası yaşam kalitesinin sürdürülmesine katkıda bulunmak
???? Ekonomik kalkınma için uzun vadeli kaynak yaratmak.
Kimler Bireysel Emeklilik Sistemine Dahil Olabilir?
Bireysel emeklilik sistemi 18 yaşını tamamlayan ve fiili ehliyete sahip olan herkese açıktır. Düzenli işi olan çalışanlar da henüz iş hayatına adım atmamış olanlar da çalışmayıp geleceğini garanti almak isteyenler de bireysel emeklilik sistemi faydalarından yararlanabilirler.
BES ile ilgili bu noktada bazı soru işaretleri oluşur. Hali hazırda çalışan ve Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan emeklilik maaşı almaya hak kazanacak olan bireyler BES sisteminin getirilerini sorgulayabilirler. Maaşlarından hem prim kesintisi yapılıyor olması hem de BES sistemine düzenli aidat yatırılması fikri erken dönemde BES avantajlarının netleştirilememesini sağlayabilir. Ancak BES sistemi sayesinde SGK emeklilik maaşı alanlar emekli oldukları süreç sonrası hayat kalitelerini yüksek tutabilirler. Emekli maaşlarının yetmemesi gibi sorunlarla yüzleşmeden BES’in tamamlayıcı özelliğinden yararlanan bireyler hayallerindeki emeklilik koşullarına sahip olabilirler.
BES Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları
Yazımızın bu kısmında öncelikle BES sisteminin avantajlarını daha sonra ise dezavantajlarını sizlerle buluşturacağız.
1. BES Avantajları Nelerdir?
BES Ödemelerinde Devlet Katkısı Bulunuyor
BES Sisteminin uzun vadeli avantajlarından en önemlilerinden biri sisteme dahil olan vatandaşların aylık ödedikleri miktara %25 oranında devlet katkısının eklenmesi olduğu kabul ediliyor. Devlet, tüm bireysel emeklilik sistemi katılımcılarına destek ödemesi ayrıcalığı sunuyor. Ancak bu destek ödemelerinin de bir sınırı bulunuyor. 2019 yılı için BES devlet katkısı toplamda 7 bin 625 TL 20 kuruşu geçemiyor. Bu miktar yıl boyunca katılımcıların 30.700,80 TL katkı payı yatırmış olmasını gerektiriyor. Yine de bu durum istisnası da bulunuyor, işverenleri tarafından Otomatik Katılım Sistemine dahil edilen bireyler için devlet katkısının üst sınırı 2019 yılı için 15.350,40 TL’ye çıkabiliyor.
BES Yalnızca Bireylere Katkı Sağlamıyor
BES sistemi sayesinde vergi mükellefi olmayan eşler ve 18 yaşını doldurmayan gençler de devlet katkı payından yararlanma hakkına sahip oluyor. Böylece bireyler çocuklarının gelecekleri için yatırım yapmanın karlı bir yolu ile karşılaşmış oluyor.
BES Sisteminde Tasarruflar Uzmanların Kontrolünde!
BES ödemeleri vatandaşların zorunlu olarak tasarruf yapmasını ve bu tasarruflarının devlet katkı ödemeleri ile artmasını mümkün kılıyor. Kişilerin banka hesaplarından ya da kredi kartlarından çekilen BES ödemeleri zaman geçtikçe bireylerde tasarruf yapma alışkanlığı yaratıyor. Bireysel yatırım çabalarından farklı olarak BES için ödenen aidatlar uzman portföy yöneticileri tarafından kontrol ediliyor. Emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilen birikimler bireylerin ihtiyaçları ve beklentileri doğrultusunda düzenlendiği için bireylerin kazançları arttırılabiliyor. BES şirketleri bireysel emeklilik sistemine katılmak isteyen kişilere BES sözleşmesi sırasında birikimlerinin hangi fonlarda değerlendirilmesinin istendiğini soruyor.
BES Ödeme Zamanlarını ve Ödeme Miktarlarını Kişi Belirliyor
BES sistemi çeşitli alternatifler sunarak kişilerin bütçesini çok zorlamadan da tasarruf yapmasını mümkün kılıyor. BES şirketleri internet sitelerinde BES sistemine dahil olmak isteyen katılımcılara ihtiyaçları ve gelecek planları doğrultusunda diledikleri BES ürününü bulma fırsatı sunuyor. Katkı payı hesaplama, birikim hesaplama ve bireysel emeklilik planı seçimi gibi modüller vatandaşların daha bilinçli tercihler yapmalarını sağlıyor. BES sisteminde kişi ödeme zamanlarını aylık, 3 aylık ya da 6 aylık olarak seçebiliyor; maddi durumu elverişli olduğunda sisteme ek ödeme yapabilirken katkı payı ödemelerine ara da verebiliyor. Dolayısıyla kişinin koşulları BES sisteminde esnemelere gidilmesinin yolunu açıyor.
BES Emeklilik Döneminde Ek Gelir İmkanı Sunuyor
BES sistemine belirlenen süre boyunca para yatırmaya devam eden kişilerin önünde farklı seçenekler bulunuyor. İsteyen parasını toplu alıyor, isteyen aylık maaşlar şeklinde yatırımlarını geri alıyor. Her halükarda emeklilik döneminde yaşam standartları BES ödemeleri ile birlikte artış gösteriyor. Emeklilik için yaş bekleyenler de emekli olup emekli maaşı ile geçinemeyenler de BES sisteminin sunduğu faydalardan yararlanabiliyor.
2. BES Dezavantajları Nelerdir?
BES avantajları hakkında detay aktardıktan sonra dezavantajları özelinde de bilgi vermek istiyoruz. BES sisteminin en dikkat çeken dezavantajlardan biri sistemde kalma süresinin belirlenmiş olması olarak ön plana çıkıyor. Bireysel emeklilik sistemi katılımcılarının sisteme düzenli olarak 10 sene para yatırması gerekiyor, 10 seneden önce sistemden çıkma kararı verilirse devlet destekleri kesintileri ile birlikte kişi zarara uğrayabiliyor.
Bes sisteminin avantajlarından biri olarak saydığımız fon yönetim süreci, yanlış kurgulandığında vatandaşlar bekledikleri ölçüde birikim yapamayabiliyor. Bu nedenle BES kuruluşlarının da dikkatle seçilmesi gerekiyor. BES ile ilgili bir dezavantaj da BES şirketleri tarafından %5 – %10 arasında gerçekleştirilen yönetim kesintileri olarak gösterilebiliyor.
Netice olarak BES avantajlarının da dezavantajların da bireyler tarafından dikkatle değerlendirilmesi öneriliyor. BES şirket seçimi sırasında incelikle davranıldığında ve güvenilir kuruluşlarla çalışmak tercih edildiğinde maruz kalınma ihtimali olan dezavantajlar azaltılabiliyor. SGK emekliliğine alternatif değil, bu emeklilik sisteminin tamamlayıcısı olarak düşünülmesi gereken BES sayesinde uzun süreli düzenli ödeme yapabilen vatandaşlar emeklilik dönemlerinde büyük bir refah seviyesine ulaşabiliyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi Katılımcıları Sağlık Hizmetlerinden Yararlanabiliyor mu?
Bu maddeyi ayrı olarak değerlendiriyoruz çünkü bu konuda ciddi bir soru işareti yaşandığını biliyoruz. BES sistemine dahil olmayı düşünenler, özellikle de hali hazırda bir sağlık güvencesine sahip olmayanlar için BES ile sağlık hizmetlerinden yararlanıp yararlanamayacakları önemli bir soru işareti olmayı sürdürüyor. Ancak BES vatandaşların sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlamıyor. Kişi SGK emekliliğindeki SGK kurumu tarafından sunulan ek hizmetlerden bireysel emeklilik katılımcısı olarak emeklilik hakkı elde ettiğinde yararlanamıyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi Katılımcısının Vefatı Durumunda Birikimlere Ne Olur?
Bireysel emeklilik sistemi katılımcısı olanlar için vefat teminatı bulunmasa da vefat eden kişinin o güne dek yapmış olduğu birikimler ve birikimleri ile orantılı aldığı devlet katkı ödemeleri kanuni varislerine ya da emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehtarlara ödenir. Dolayısıyla kişi vefat ettiğinde BES dahilinde yaptığı yatırımlara el konulması söz konusu değildir.
BES Katılımcıları Emeklilik Hakkına Nasıl Sahip Olur?
BES ödemeleri yaparak emeklilik hakkı kazanmak; yaptığı ödemeleri toplu ya da maaş bağlatarak geri almak isteyen kişilerin 10 sene bireysel emeklilik sisteminde kalması ve 56 yaşını tamamlaması gerekiyor. Her iki şartı aynı anda yerine getiremeyenlerin ödeme sürecine devam edebiliyor.
Bireysel Emeklilik Katılımcılarının Katkı Payları Hangi Fonlarda Değerlendirilir?
BES katılımcıları bireysel emeklilik sözleşmesi imzalanırken katkı paylarının hangi yatırım araçlarında değerlendirileceğini seçebilirler. Bireysel emeklilik hesabı fon portföyüne alınabilecek araçlar arasında yatırım fonu katılma payları, kira sertifikaları, katılma hesabı, vadeli mevduat, repo ve ters repo işlemleri, kıymetli madenler, gayrimenkule dayalı varlıklar ve diğer yatırım araçları yer alır. Bireysel emeklilik katılımcıları birikimlerinin ve ödemesini yaptıkları katkı paylarının hangi fonlarda değerlendirileceğini ve fonlar arası dağılım oranlarını 1 sene içerisinde en fazla 6 kez değiştirebilirler.
Bireysel Emeklilik Katılımcılarının Hakları Nelerdir?
Bireysel emeklilik katılımcıları bireysel emeklilik sistemi girişi yaptıktan sonra belirli haklara sahip olurlar. BES katılımcılarının hakları arasında;
BES katılımcıları aylık, 3 aylık ve 6 aylık ödeme planları tercih edebilirler. Talep ettiklerinde ödeme periyotlarını ve tarihlerini de değiştirebilirler.
BES katılımcıları aylık yapacakları ödemeleri kendileri belirlerler. Eğer ödemelerden daha fazlasını yapabilecek ekonomik duruma gelirlerse ara ödemeler yapabilirler ya da bireysel emeklilik planlarını değiştirebilirler.
Bireysel emeklilik sistemine dahil olan vatandaşlar 1 sene içerisinde emeklilik planlarını en fazla 4 kere değiştirebilirler. Emeklilik planları haricinde fon dağılımlarını da yine 1 senelik süreç içerisinde en fazla 6 kez değiştirme hakkına sahip olurlar.
Bireysel emeklilik katılımcıları maddi olarak sıkıntıya girdiklerinde katkı payı ödemelerini durdurabilirler. Maddi durumları düzeldiğinde ödemelerine kaldıkları yerden devam ederler. Bu madde ile ilgili detaylar BES şirketleri özelinde değişebilir, herkesin bireysel emeklilik yaptıracağı şirketlerin sundukları koşulları araştırması ve dahil oldukları bireysel emeklilik planlarını detaylı olarak inceleyip seçmesi gerekir.
Bireysel emeklilik sözleşmesi imzalandıktan sonra kişi hizmet aldığı BES şirketinden memnun kalmazsa birikimlerini farklı bir emeklilik şirketine aktarma hakkını korur. BES şirketi değiştirebilmek için kişinin emeklilik sözleşmesi imzaladığı şirketle en az 2 yıl çalışma süresini tamamlamış olması beklenir. Eğer kişi transfer olduğu şirketten de memnun kalmazsa o şirkete 1 sene ödeme yaptıktan sonra başka bir şirketle anlaşma yapabilir.
Bireysel emeklilik sisteminde 10 sene kalan ve 56 yaşını dolduran kişiler emeklilik hakkına sahip olabilir. Emeklilik hakkı kazananlar birikimlerini tek seferde toplu olarak çekebilirler, birikimlerini maaş ödemesi şeklinde alabilirler ya da birikimlerinin bir kısmını nakit bir kısmını maaş ödemesi olarak almayı talep edebilirler.
Bireysel Emeklilik Planları Nelerdir?
BES şirketleri kendilerine özel bireysel emeklilik planları oluşturabilirler. Katılımcılar kendilerine en uygun bireysel emeklilik planı seçimi yapmak için kuruluşların internet sitesinden bilgi alabilirler ya da doğrudan yüz yüze görüşerek çalışanlardan danışmanlık isteyebilirler. Bireysel emeklilik planları farklı katkı paylarının yatırılmasını gerektirebilir, giriş aidatı zorunluluğu getirebilir, yönetim gider kesintilerinde farklılık çıkarabilir, birikimleri özel fonlarda değerlendirebilir veya sistemden çıkış halinde vergi uygulamasını çeşitlendirebilir. Şirketler tarafından belirlenen usuller doğrultusunda uygulanan bireysel emeklilik planları arasından seçim yapmak isteyenler yine şirketler tarafından oluşturulan ve fikir verme amacı güden modülleri kullanabilir.
BES Sistemindeki Birikimler ve Maaşlar Önceden Hesaplanabilir mi?
Az önce de belirttiğimiz gibi BES şirketleri farklı bireysel emeklilik planları seçenekleri sunarlar ve bu planların avantajları doğrultusunda kişiler birikimlerini ve hatta gelecekte alacakları maaşları hesaplayabilirler. Aylık ödeme miktarları seçilirse, kişi ara ödeme yapıp yapmayacağını belirtirse ve kaç sene boyunca ödeme yapacağını seçerse tahmini olarak bes katılımcısı olduğu süreç boyunca sahip olacağı birikimleri ve maaşları hesaplayabilir. “BES ile birikiminiz ne kadar olur?” konseptli modüller fikir vermesi açısından oldukça elverişlidir. Genel bir söylemde bulunmamız gerekirse kişinin sisteme giriş yaşı, aylık katkı payı ödemesi miktarı ve fonların getirileri birikim düzeylerini etkiler, diyebiliriz.
Bireysel Emeklilik Sisteminde Ne Kadar Katkı Payı Ödenir?
Bireysel emeklilik sisteminde ödenecek katkı payları için asgari miktar BES kuruluşları tarafından belirlenir. Bazı şirketler minimum 150 TL ödeme kabul ederken bu miktar seçilen emeklilik planı ve şirket doğrultusunda değişebilir. Bireysel emeklilik katkı payı ödemeleri için üst sınır bulunmaz, yalnız bu noktada devlet katkı payı ödemesinin 1 yıl süre içerisinde 7 bin 625 TL 20 kuruş ile sınırlı olduğunun bilinmesi gerekir.
BES Birikimlerine Hangi Kesintiler Uygulanır?
Bireysel emeklilik sistemi hesaplarında genel olarak üç ayrı kesinti kalemi uygulanır. Bireylerin birikimlerinden yönetim gider kesintisi, ara verme kesintisi ve fon işletim kesintisi alınabilir, yönetim gider ve ara verme kesintisini bireylerin seçmiş oldukları planlar etkilerken fon işletim kesintisi de yine bireyler tarafından tercih edilen fonlar doğrultusunda farklılaşabilir. BES birikimlerine uygulanan bir kesinti de çıkışa ertelenen giriş aidatı alınması olduğu bilinmelidir. Sistemden 5 yıl dolmadan çıkış yapılması durumlarında giriş aidatı kişinin birikimlerinden kesilir.
Otomatik Katılım Sistemi (OKS) Nedir?
Otomatik BES olarak da adlandırılan Otomatik Katılım Sistemi 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi. Bu uygulama ile 45 yaşını henüz doldurmayan 4A ve 4C sigorta kollarına bağlı prim ödeyen T.C. vatandaşı çalışanlar iş verenler tarafından bireysel emeklilik sözleşmeleri olsun olmasın otomatik olarak sisteme dahil edilmeye başlandı.
Otomatik BES sisteminde devlet katkısı ödeniyor ve hali hazırda bireysel emeklilik sistemine dahil olanlar kendi birikimlerinden de OKS birikimleri üzerinden de devlet katkısı almaya hak kazanıyor. Böylelikle yatırdıkları tutar üzerinde maksimum devlet katkısı alanlar OKS katkılarını da eş zamanlı alarak BES sisteminin avantajlarını fazlasıyla yaşayabiliyor.
Otomatik BES sistemine katılım zorunlu ancak çalışanlar katkı payı ödemeye başlayıp 2 ay içerisinde sistemden çıkış yapabiliyor. Bu tercih doğrultusunda ödedikleri katkı paylarının tamamını geri alabiliyorlar. Sistemden çıkışların engellenmesi adına devlet başlangıç döneminde sistemden ayrılmayı tercih etmeyenlere 1000 TL tutarında başlangıç devlet katkısı sunuyor.
Otomatik BES Hakkında Sık Sorulan Sorular
Otomatik Katılım Sistemi Nedir?
İşyeri bazlı özel emeklilik planlarına yönelik bir uygulama olma özelliği taşıyan otomatik katılım, 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sistemin amacı çalışanların işverenleri aracılığı ile emeklilik planına dahil edilmesidir. Çalışanlar sisteme zorunlu olarak katılırlar fakat sistemden cayma sürecinde çıkma haklarını da ellerinde bulundururlar.
Otomatik Katılım Sistemine Nasıl Dahil Olunur?
Sigortalı personellerin otomatik katılım sistemine dahil olması adımlarını işverenler yürütür. İşveren emeklilik şirketleri arasından seçim yapar ve emeklilik şirketi ile sözleşme imzalar, çalışanlarından fon tercihi alır ya da tercihte bulunmayan çalışanlar için fon tercihlerini kendisi yapar, çalışanların bilgilerini ve fon tercihlerini emeklilik şirketlerine iletir ve katkı payları iletimini üstlenir. Böylelikle sigortalı çalışanlar ve emeklilik şirketleri arasında köprü görevi görür.
Otomatik Katılım Sistemi Kimleri Kapsıyor?
Otomatik Katılım Sistemi 45 yaşını doldurmamış, özel sektör ve kamu çalışanlarını kapsıyor. Gerekli niteliklere sahip olan bireyler işverenler tarafından otomatik olarak OKS sistemine dahil ediliyor.
Otomatik Katılım Sistemi 45 yaşını doldurmamış, özel sektör ve kamu çalışanlarını kapsıyor. Gerekli niteliklere sahip olan bireyler işverenler tarafından otomatik olarak OKS sistemine dahil ediliyor.
Otomatik Katılım Sisteminde Maaş Kesintisi Ne Kadar Yapılır?
OKS sisteminde maaş kesintisi oranı %3 olarak belirlenmiştir. Bireylerin kazançlarının %3’ü her ay işveren tarafından sisteme aktarılır. Kişi daha fazla birikim elde etme hakkını daha yüksek kesinti yapılması talebini işverenine ileterek saklı tutar. Diğer bir deyişle tıpkı BES sisteminde olduğu gibi OKS sisteminde olanlar da katkı payı ödemelerini değiştirebilirler.
Otomatik BES için Devlet Katkısı Var mı?
BES sisteminde devlet katkısı ile ilgili söylediklerimizin tamamı OKS sistemi için de geçerlidir. Devlet sigortalı çalışanların yaptıkları katkı payı ödemeleri için aylık %25 oranında katkı payı ödemesi yapmaya devam eder. Otomatik katılım sistemi başlangıç döneminde sistemden çıkmayan çalışanların her birine devlet ek olarak 1000 TL’lik bir defaya mahsus olmak kaydıyla katkı sunar.
Otomatik BES Zorunlu Mudur?
Çalışanların ciddi bir tepkisiyle karşılaşan Otomatik Katılım Sistemi yani Otomatik BES süreç olarak zorunlu olarak nitelendirilse de başlangıç dönemi kapsamında çalışanlar sistemden ayrılabilirler. OKS sisteminde ilk 2 ay başlangıç dönemi olarak sınıflandırılır ve bu süre dahilinde katılımcılar sistemden ayrılmak istediklerinde ödedikleri katkı payını herhangi bir kesintiye uğramadan geri alabilirler. Dolayısıyla sisteme giriş açısından zorunlu şartların söz konusu olduğu Otomatik BES sisteminde kalmak için gönüllülük esası aranır.
Otomatik BES Ödemelerine Ara Verilebilir mi?
Otomatik BES’te de BES sisteminde olduğu gibi ödemelere ara verilmesi mümkündür. OKS ödemelerine bir seferde en fazla 3 ay boyunca ara verilebilir. Sonra çalışanlar katkı paylarını ödemeye devam ederler.
İşverenlerin OKS ile İlgili Yükümlülükleri Nelerdir?
İşverenler OKS ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde idari para cezasıyla karşılaşabilirler. Bu nedenle iş verenlerin OKS yükümlülükleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmaları gerekir. İş verenlerin yapmaları gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
İşverenler OKS ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde idari para cezasıyla karşılaşabilirler. Bu nedenle iş verenlerin OKS yükümlülükleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmaları gerekir. İş verenlerin yapmaları gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
✔️ İşyeri ne zaman otomatik katılım sistemine dahil olmalıdır, sorusunun yanıtı bulunmalıdır.
✔️ İşveren emeklilik şirketi seçimini yapmalıdır. Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen işverenler çalışanlarına ek bir emeklilik planı sunabilmek için en az bir emeklilik şirketi ile anlaşma yapmalıdır. Şirket seçimi yapılırken bireysel çıkarlar değil, şirketlerin hizmet kalitesi ve fon yönetimi yetileri gibi unsurlar dikkate alınmalıdır.
✔️ İşveren çalışanlarının birikimlerinin değerlendirileceği fon seçimlerini de gerçekleştirmelidir. Çalışanların tercihlerini almalı tercih iletmeye çalışanların tercihlerini ise kendisi yapmalıdır.
✔️ İşveren çalışanlarının birikimlerinin değerlendirileceği fon seçimlerini de gerçekleştirmelidir. Çalışanların tercihlerini almalı tercih iletmeye çalışanların tercihlerini ise kendisi yapmalıdır.
✔️ İşverenlerin otomatik katılım sistemi dahilindeki yükümlülüklerinden bir tanesi de çalışan başına ödenmesi gereken katkı paylarının maaşlardan kesilmesi ve emeklilik şirketindeki hesaplarına aktarılmasıdır.
✔️ Otomatik katılım ile ilgili yükümlülüklerini aksatan ya da yerine getirmeyen iş verenler gerçekleştirdikleri ihlal başına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 100 TL idari para cezasına çarptırılır. Buna ek olarak emeklilik şirketine çalışanların katkı paylarının geç yatırılması halinde oluşabilecek maddi kayıplardan da yine işveren sorumludur.
Otomatik Katılım Sisteminin Çalışanlar Bakımından Avantajları Nelerdir?
✔️ Çalışanlar başlangıç döneminde yani otomatik katılım sistemine dahil olduktan sonraki 2 aylık dönemde zarara uğramadan sözleşmeden cayabilirler.
✔️ Çalışanlar erken dönemde otomatik katılım sisteminden çıkmazlarsa bir nevi ödül olarak devletten tek sefere özgü 1000 TL katkı payı ödemesi alırlar.
✔️ Bireysel emeklilik sisteminde olduğu gibi 10 sene oks sisteminde kalan ve 56 yaşını dolduran çalışanlar emeklilik hakkına sahip olurlar.
✔️ Otomatik katılım sisteminde yapılan tüm ödemelere devlet %25 oranında destek sunar ve aynı zamanda BES hesabı olan kişilere bireysel hesapları için de katkı payı ödemesine aynı oranda devam eder.
✔️ Otomatik BES’te, bireysel emeklilik sistemi dahilindeki bazı emeklilik planlarından farklı olarak giriş aidatı alınmaz ve ödenen katkı payları üzerinden yönetim gider kesintileri yapılmaz.
✔️ Çalışanlar fon tercihi yapma özgürlüğüne sahip olur, taleplerini işverenlere ilettikleri takdirde başlangıç aşamasından itibaren birikimlerinin hangi fonlarda değerlendirilmesini istediklerini belirtebilirler.
✔️ Otomatik katılım sisteminde BES sisteminde olduğu gibi ödemelere ara verilebilir. Çalışanlar ara dönemini tek seferde en fazla 3 ay sürdürebilirler.
✔️ İş yeri değişikliği söz konusu olduğunda yeni geçilen iş OKS sistemine dahil olmuşsa çalışanların sözleşme süreleri, birikimleri ve kazandıkları getiriler yeni iş yerindeki Otomatik BES hesaplarına aynen aktarılır. Yeni iş yeri otomatik katılım sistemine geçmemişse çalışanlar talep ettikleri takdirde eski şirketlerindeki ödemelerini sürdürebilirler.
✔️ Çalışanların otomatik BES hesapları işverenlerin tasarrufunda değildir, örneğin şirket iflas ederse çalışanların birikimleri iflas sürecinden etkilemez.
✔️ Otomatik katılım sisteminden emeklilik hakkı kazanan çalışanlar ödemelerini BES sisteminde olduğu gibi üç farklı şekilde alabilirler. Paralarını toplu olarak çekme veya aylık ödemeleri kendi belirleyeceği şekilde maaş olarak alma hakları baki kalır. Geri ödemeler programlanmazsa ve ömür boyu emekli maaşı şeklinde alınırsa devlet %5 oranında devlet katkısı teşviki uygular.
BES ve Otomatik BES Değerlendirmesi
Ekonomik olarak zorluk çekilen bir emeklilik dönemi hem vatandaşlar hem de aileleri için konforlu olarak nitelendirilemez. Yıllar boyunca çalıştıktan sonra hak kazanılan emeklilik maaşı yaşam standartlarını sürdürmeyi sağlamadığında kişiler çalışma hayatlarına devam etmek zorunda kalabilir. Birikim kültürünün oturmaması ve gelir akışı sağlanırken para biriktirilememesi gibi durumlarda BES ve Otomatik BES uygulamalarının avantajlarını arttırır.
Bireysel emeklilik sistemi vatandaşların kendi inisiyatifleri ile sisteme girme prensibine dayanırken otomatik bes sisteminde sisteme katılım işverenler tarafından çalışanlar adına zorunlu olarak gerçekleştirilir. Bu uygulamanın devam etmesi ise yine bireylerin tasarruflarındadır.
BES ve OKS sayesinde emeklilik dönemi daha rahat geçirilebilir ve toplu ödeme seçeneği sayesinde yıllarca hayali kurulan hedefler gerçekleştirilebilir. Siz de bireysel emeklilik veya otomatik bes hakkında soru işaretlerine sahipseniz emeklilik şirketlerinin sunduğu BES birikim hesaplama veya otomatik bes birikim hesaplama modüllerinden yararlanarak soru işaretlerinizi bir nebze olsun azaltabilirsiniz.
