Bireysel Emeklilik Sistemi, katılımcıların düzenli ödemelerinin toplanması, değerlendirilmesi ve yasada belirlenen sürenin sonunda, katılımcıların tercihlerine göre topluca ya da maaş olarak ödenmesi esasına dayanıyor. Bireysel Emeklilik Sistemi’nin temel amacının emeklilik dönemi geldiğinde bireylere ek gelir sağlayarak refah seviyelerinin yükselmesine ya da yaşam standartlarının korunmasına katkıda bulunmak olduğu biliniyor. 18 yaşını tamamlayan her Türk vatandaşının katılabileceği Bireysel Emeklilik Sistemi’nden emekli olabilmek için katılımcının 56 yaşını doldurması ve ilk giriş tarihinden itibaren sistemde 10 yıl süre ile kalması gerekiyor. Peki bireysel emeklilik sisteminin kazancı ne olacak?
Bireysel Emeklilik Sistemi içerisinde yer alan katılımcılar
düzenli olarak ödedikleri aylık katkı paylarının %25’e denk gelen kısmını
devlet katkısı olarak alabiliyorlar. Bununla birlikte bir takvim yılı
içerisinde herhangi bir katılımcının alabileceği devlet katkısı tutarı ile
ilgili kısıtlama bulunuyor. Ve bu tutar ilgili takvim yılına ait olan toplam
brüt asgari ücret tutarının %25’inden daha fazla olamıyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin İşleyişi Nasıldır?
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olmak isteyenler kendi seçtikleri bireysel emeklilik şirketi aracılığı ile sisteme katılabiliyorlar. Bireysel emeklilik şirketleri katılımcılara belirli emeklilik planları sunuyor. Bu emeklilik planları belirlenirken katılımcıların; gelir düzeyi, yaşı, emeklilik dönemine ilişkin gelir beklentisi ve ne kadar risk alabileceği gibi etkenler göz önünde bulunduruluyor. Katılımcının düzenli olarak yaptığı ödemeler kendisinin de kabul ettiği emeklilik yatırım fonlarında değerlendiriliyor.
Bireysel Emeklilik Sisteminin Kazancı Sizin Yatırım Tercihlerinize Göre Şekilleniyor
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var; bireysel emeklilik
size şu kadar kazandırır şeklinde net bir bilgi vermek çok da mümkün olamıyor. Bireysel
Emeklilik Sistemi katılımcılarının emeklilik dönemlerinde elde edecekleri
gelir; birikim miktarlarına, yaptıkları fon tercihlerine ve yatırımlarının
getirisine göre değişiklik gösterebiliyor. Sisteme giriş yapan katılımcıların
birikimleri bireysel tercihlerinin de dikkate alınması ile belirlenen yatırım
tercihleri doğrultusunda; düşük, orta ya da yüksek risk grubunda yer alan
fonlara yönlendiriliyor. Bu noktada yatırımcıların yüksek risk grubunda yer
alan fonların yüksek getiri sağlayabildiği gibi yüksek risk de barındırdığını
göz ardı etmemesi gerekiyor. Ayrıca tek tip fona yatırım yapılmasındansa farklı
risk gruplarındaki yatırım araçlarının bir araya toplanması ve yatırımın bu
sepet üzerinden yönetilmesi daha avantajlı olabiliyor. Bireysel Emeklilik
Sistemi’nde yer alan katılımcılar yasal düzenlemelerle belirlenen koşullar
uymak kaydı ile seçtikleri fonların dağılımını değiştirebiliyorlar.
Katılımcıların kendilerine tanınan bu hak kapsamında yatırımlarını en iyi
şekilde yönlendirebilmeleri için fonların getirilerinin periyodik olarak
kontrol edilmesi ve uygun görüldüğü takdirde gerekli değişikliklerin yapılması
önem taşıyor.
Bireysel Emeklilik Şirketleri’nin kazançlarına göre
değerlendirilmelerinde şirket fonlarının getirilerinin göz önünde
bulundurulması gerekiyor. Her şirketin sahip olduğu fonlar hem içerikleri hem
taşıdıkları risk oranı bakımından farklılık gösteriyor ve şirketin bünyesindeki
tüm fonların performanslarının da birbirinden bağımsız olarak değerlendirilmesi
gerekiyor. Bu nedenle katılımcının yatırım tercihine uygun bir fonun getirisini
tek başına değerlendirmesi ve bundaki başarı ya da başarısızlıktan yola çıkarak
ilgili bireysel emeklilik şirketini başarılı ya da başarısız olarak nitelemesi
doğru bir sonuca varılması için yeterli olamıyor. Bireysel emeklilik
şirketlerinin performansları değerlendirilirken uzun vadeli performansların
dikkate alınması daha nesnel sonuçlara ulaşılmasına katkıda bulunabiliyor.
Yatırım Tercihlerinizi Belirlerken Nelere Dikkat
Etmelisiniz?
Etmelisiniz?
Az önce de belirttiğimiz gibi alabileceğiniz risk
yatırımlarınızın şekillendirilmesinde rol oynuyor. Ancak bu noktada karar
verirken dikkate almanız gereken bazı etkenler bulunuyor. Örneğin emekli olmak
için önünde uzun bir süre bulunan katılımcılar, getiri değişkenliği yüksek olan
bir fonu seçmeyi düşünebilirler. Emekliliğe uzun zamanın olması bu katılımcının
önünde çalışması gereken uzun yıllar olduğu anlamına gelir. Böylece belli bir
oranda getiri değişkenliği olan fonları seçerek alacağı riski tolere edebilmesi
mümkün demektir. Emeklilik dönemine az süre kalmış olan kişilerin ise fazla
risk almaması ve getiri değişkenliği daha az olan yatırım araçlarını seçmesi
daha doğru bir karar olarak kabul edilebilir.
Bunun yanı sıra 25 yaşında bir katılımcıyı ele alalım.
Yaşının genç olması ve emekliliğine uzun bir süre bulunması nedeni ile bu
katılımcı enflasyonun üzerinde bir gelir elde etmeyi hedefleyebilir. Buna bağlı
olarak da altın fonu, hisse senedi ya da uzun vadeli tahvil yatırımı yapan
fonlar gibi yüksek risk kategorisinde yer alan fonları tercih edebilir. Sisteme
40 yaşında dahil olan bir katılımcı için ise dönemsel getiri dalgalanmalarının
orta vadeye yayıldığı fonların, katkı fonu olan orta risk grubundaki fonların
ve dinamik değişken fonların tercih edilmesi daha tatmin edici sonuçlar
doğurabilir.
Emeklilik dönemine çok az bir süre kalmışken mesela 50 yaşında
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olan katılımcıların birikimlerini korumaya
öncelik vermeleri, bu nedenle de riskli yatırımlar yapmamaları önerilir. Getiri
değişkenliği daha az olan temkinli değişken fon gibi düşük risk grubunda yer
alan fonların seçilmesi bu gruba dahil olan katılımcılar için doğru seçim
olarak kabul edilir.
Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi Ne Kadar Kazandıracak?
Uygulanmaya başlanan Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi ile
milyonlarca çalışan bu sisteme dahil oldu ve olmaya devam ediyor. Bu kişilerin
maaşlarından prime esas olan kazancın % 3 ‘ü oranında aylık kesinti yapılıyor.
Kesilen tutarlar kişilerin kendi adlarına açılan bireysel hesaplarda tutularak
emeklilik fonlarında değerlendiriliyor. Örneğin maaşından ayda 100 TL kesinti
yapılacak olan katılımcının bir yılsonundaki birikimi 2.500 TL oluyor. Bunun
1.000 TL’si sisteme girişte bir sefere mahsus olarak verilen devlet desteğinden
300 TL’si de her ay % 25 oranında yapılan devlet katkısından sağlanıyor. Ancak
bu birikim tutarının yatırımlar ile değerlendirildikten sonra ne kadar
olacağına dair bir rakam telaffuz edilemiyor. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde
olduğu gibi bu sistemde de Bireysel Emeklilik Şirketleri, hangi fonun ne kadar
kazandıracağı konusunda bir garanti veremiyorlar. Ancak katılımcıların
değerlendirmelerine katkıda bulunmak için fonlarının geçmiş dönemlere ait
getiri performanslarını sunabiliyorlar. Böylece katılımcılara ulaşabilecekleri
potansiyel kazançlar ile ilgili fikir vermiş oluyorlar. Bireysel emeklilik şirketlerinin
tamamı, katılımcılarının yatırımlarını kendi kurmuş oldukları fonlarda
değerlendiriyorlar. Bu nedenle her emeklilik şirketinin katılımcılarına
sağladığı kazanç değişiklik gösteriyor. Bireysel emeklilik şirketlerinin çoğu,
geçmiş yıllara ait kazanç tablolarını gösteren fon performans raporlarını aylık
periyotlarda kamuoyu ile paylaşıyorlar. Katılımcılar da emeklilik şirketleri
bazında bu raporları inceleyerek bilinçli bir şekilde tercih yapma olanağını
buluyorlar.
Bireysel Emeklilik Sistemi Birikimlerinin ve Getirilerinin
Hesaplanmasında Kullanılan Kriterler Nelerdir?
Hesaplanmasında Kullanılan Kriterler Nelerdir?
Bireysel Emeklilik Sistemi birikimleri hesaplanırken katılımcıların emeklilik dönemine kadar düzenli olarak aylık katkı payı ödemelerinin gerçekleştirildiği ve bu ödemelerin enflasyonsuz bir ortamda yapıldığı varsayılıyor. Belirlenen birikim grafiğindeki değerler de aynı şekilde enflasyonsuz bir ortamda, bugünkü alım gücünün baz alındığı Türk Lirası tutarları kapsıyor. Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcılarının aylık olarak yaptıkları katkı payı ödemelerinden, kendilerinin kabul etmiş olduğu emeklilik planında belirtilen oranda yönetim gideri kesintisi yapılıyor. Ardından kalan tutar muhtemel reel getiri oranı ile yatırıma yönlendiriliyor. Hem emeklilik yatırım fonlarında hem de devlet katkısı fonlarının getirilerinde, fon işletim gider kesintisi uygulanıyor. Bu kesintiden sonra elde edilen net reel getiri oranları kullanılıyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcısı emekli olduğu zaman
hesaba geçmesi öngörülen son 3 aylık devlet katkısının toplam tutarının hesaba
geçer geçmez nemalandırılmadan katılımcıya ödeneceği görüşünden yola çıkılıyor.
Ve toplama TL olarak Kümülatif Devlet Katkısı ekleniyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne Dahil Olmadan Önce Birikim
Tutarınız İle İlgili Genel Bir Hesaplama Yapabilirsiniz
Tutarınız İle İlgili Genel Bir Hesaplama Yapabilirsiniz
Halihazırda Bireysel Emeklilik Sistemi bünyesinde yer alan
katılımcılar ve Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olmayı düşünen katılımcı
adayları; biriktirebilecekleri tutarları ve emeklilik gelirlerini
hesaplayabilmek için emeklilik.egm.org.tr adresinden yararlanabiliyorlar.
Ayrıca hangi Bireysel Emeklilik Şirketi aracılığı ile sisteme dahil oldularsa,
ilgili şirketin internet sitesinde yer alan hesaplama araçlarını kullanarak da
bu tür hesaplamaları gerçekleştirebiliyorlar. Bu hesaplamalar yapılırken
katılımcının kaç yaşında olduğu, kaç yaşında Bireysel Emeklilik Sistemi’nden
emekli olmak istediği, Türk Lirası cinsinden aylık ödenen katkı payı miktarı ve
eğer yapılmış ya da yapılması planlanıyor ise Türk Lirası cinsinden toplu
olarak ödenen katkı payı tutarı gibi bilgiler dikkate alınıyor. Ancak gerek
emeklilik.egm.org.tr adresinden gerek bünyesinde bulunulan bireysel emeklilik
şirketlerinin internet sitelerinden yapılmış olsun, katılımcıların Bireysel
Emeklilik Sistemi’nin getirilerine yönelik bu hesaplamaları tamamen tahmini
olarak gerçekleştiriliyor. Bireysel emeklilik şirketleri bu tutarların
gerçekleşeceğine dair Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcılarına kesinlikle
garanti vermiyorlar.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nden Emekli Olma Koşulları
Nelerdir?
Nelerdir?
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde yer alan ve düzenli olarak katkı payı ödeyen katılımcıların emeklilik hakkı kazanabilmesi için yasal olarak belirlenmiş koşulları yerine getirebilmeleri gerekiyor. Bu kapsamda katılımcıların emeklilik hakkı kazanabilmeleri için sisteme giriş tarihinden itibaren 10 yıl süre ile Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kalmış olması ve 56 yaşını doldurmuş olması koşulları aranıyor. Emeklilik hakkı elde etmek için gerekli olan bu şartları yerine getiremeden yani emeklilik hakkı kazanamadan sistemden ayrılmak isteyen katılımcılara yapılacak olan ödemeler için elde edilen getiri tutarı üzerinden stopaj kesintisi uygulanıyor. Stopaj oranı % 5 ile % 15 oranları arasında değişiklik gösteriyor ve kademeli olarak uygulanıyor.
- Bireysel Emeklilik Sistemi’nden emeklilik hakkı kazanan katılımcılardan veya vefat, tasfiye ya da maluliyet gibi zorunlu nedenler ile sistemden ayrılmak zorunda kalan katılımcılardan % 5 oranında
- Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 10 yıl kalmasına rağmen yaş nedeni ile emeklilik hakkı kazanamadan sistemden ayrılmak isteyen katılımcılardan % 10 oranında
- Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 10 yıldan az kalmasına rağmen ayrılmak isteyen katılımcılardan ise % 15 oranında stopaj kesintisi yapılıyor.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde emeklilik hakkı kazanan
katılımcılar; hem birikimlerinin hem de devlet katkısının bir kısmının ya da
tamamının defaten ödenmesini talep edebiliyorlar. Bu kapsamda yer alan
katılımcılar Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kalmayı da tercih edebiliyorlar. Bu
durumda birikimleri belirleyecekleri geri ödeme planına bağlı kalınması koşulu
ile kısım kısım ödenebiliyor. Ya da kendi tercihleri doğrultusunda
birikimlerinin istedikleri takdirde bir kısmı ile ya da tamamı ile yıllık gelir
sigortası satın alabiliyorlar. Bu şekilde de düzenli bir gelir sahibi olmanın
avantajlarından yararlanabiliyorlar.
