Devlet memurları aldıkları maaşların düşüklüğünden yakınırken hangi ek işleri yapıp yapamayacakları konusunda ciddi ikilemler yaşıyor. Sadece devlet memurları için de değil, ay sonunu getirmek toplumun geneli için büyük bir problem olmaya devam ederken devlet memurlarının ek iş yapmaları durumunda karşılaşmaları muhtemel yaptırımlar, durumlarını bir kat daha zorlaştırıyor. Kademe durdurulmasına ya da yapılan ek işin değerlendirilmesi ile görevden uzaklaştırılmaya dek uzanan yaptırımlar devlet memurlarının yaşadıkları tedirginliği arttırıyor. Devlet memuru hangi ek işleri yapabilir
Ülkemizde 4 milyon civarı memur ve memur olmak isteyen en az
bir o kadar kişi bulunuyor. Devlet güvencesinde maaş almak ve özel sektörün
kırılganlığından uzak durmak isteyenler devlet memuru olma hayallerini
sürdürüyor. Memur olana kadar çekilen zorluklar ise, memur olduktan sonra boyut
değiştirip farklı bir seviyede devam ediyor.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olarak görev yapan
memurların görev süreleri boyunca ve memurluk sıfatları devam ettiği sürece ticari
faaliyetlerde bulunup kazanç getirici ek işler yapmaları katı bir biçimde
yasaklanıyor. Fakat bazı ek işler ilgili kanuna ters düşmediği takdirde yasal
olarak gerçekleştirilebiliyor.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 28. Maddesi
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 4. Bölüm kapsamında
memurlar için yasak olarak belirlenen toplu eylem yapma yasağı, grev yasağı,
menfaat sağlama yasağı, gizli bilgileri açıklama yasağı, ticaret ve diğer
kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı gibi eylemler hakkında detaylar 4.
Bölümde yer alıyor.
“Memurlar ek iş yapabilir mi? ve “Devlet memuru hangi ek işleri yapabilir?” gibi soruların yanıtlarının bulunması adına 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunun 28. Maddesinin anlaşılması gerekiyor. Her ne kadar devlet memurlarının kısıtlamaları özel kanunlarla ortadan kaldırılabilse de genel bir fikir vermesi açısından sizlerle 657 sayılı kanunun 28. Maddesinin ayrıntılarını paylaşmak istiyoruz.
28. maddede devlet memurlarının;
- Türk Ticaret Kanunu doğrultusunda tacir veya esnaf sınıfına dahil olacakları hiçbir faaliyette bulunamayacakları,
- Ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamayacakları,
- Ticari mümessil, ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak olamayacakları,
- Komandit şirketlerde komandite ortak olamayacakları,
- Mesleki faaliyet veya serbest meslek faaliyeti gerçekleştirmek üzere büro, muayenehane vb. yer açılışları yapamayacakları,
Gerçek kişilerin, özel hukuk tüzel kişilerinin ve kamu kurum
niteliği taşıyan meslek kuruluşlarının iş yerlerinde; ek olarak yükseköğretim
kurumlarında çalışamayacakları net bir şekilde belirtilmiştir.
İstisna: Özel kanunlar vasıtasıyla belirlenen görevler, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulan yardım sandıklarında yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ve memurların üye oldukları kamu niteliğindeki meslek kuruluşlarındaki görevler yasakların dışındadır. (Maddenin tam metni 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda bulunmaktadır.)
Memurların gelir getirici ek işler yapıp yapamayacakları
hakkındaki soru işaretlerinin kaynağında da kanundaki istisnai şartlar bulunur.
Özel kanunlara atıf yapıldığı için ek iş yapmayı düşünen memurların soruları
Devlet Personel Başkanlığı tarafından yanıtlanıyor. Her ne kadar ticari kazanç
sağlayacak ek işler devlet memurları tarafından yapılamayacak olsa da bazı
istisnaların da var olduğu biliniyor. Az sonra ayrıntılarını vereceğimiz tüm
soru ve yanıtların detaylarına Devlet Personel Başkanlığı resmi internet
sitesinden erişebilirsiniz.
Memur Statüsünde Görev Yapan Eğitmen Özel Öğretim Kurumlarında
Görev Alabilir mi?
Görev Alabilir mi?
Özel Öğretim Kurumları Kanunu doğrultusunda resmi okullarda
görevli memur statüsündeki öğretmenler asli görevlerini aksatmadıkları,
çalıştıkları kurumlardan izin aldıkları ve aylık karşılığı okutmakla yükümlü
oldukları haftalık ders saatini doldurdukları takdirde; aylık okutmak zorunda
oldukları haftalık ders saatinin yarısı kadar ücretli ders verebilirler. Bir
öğretmenin toplam ders sayısı haftalık olarak 30 saati geçemez.
Öğretmenlik, usta öğreticilik ve uzman öğreticilik yapma
niteliklerini taşıyan devlet memurları bağlı oldukları kurumlardan izin almak
kaydıyla haftada maksimum 10 saat özel ders vererek ücret elde edebilirler.
Bu açıklamalardaki özel öğretim kurumları arasında dershaneler, sürücü kursları, etüt merkezleri, hizmet içi eğitim merkezleri, rehabilitasyon merkezleri, özel eğitim birimleri, okul öncesi eğitim kuruluşları, ilköğretim ve ortaöğretim okulları, uzaktan eğitim veren kuruluşlar vb. yer alır.
Önerilen İçerik: Evde Özel Ders Vermek – Evden Yapılacak İşler
Memurlar AMWAY Ürünlerini Pazarlayabilir mi?
657 sayılı kanun ile ilgili istisnaların varlığı Devlet Personel Başkanlığına iletilen soruları da kişiselleştirilebiliyor. DPB sitesinde yayımlanan bildiriye göre memurların bir şirkete bağlı olarak onun ürünlerini ya da hizmetlerini doğrudan satış konseptiyle satmaları ve serbest girişimcilik faaliyetlerinde bulunmaları yasaklanmıştır. Yapılan açıklamada AMWAY şirketinin çalışma modelinin incelendiği ve bu şartlar altında memurların bu şirkette görev yapamayacağı net bir şekilde ifade edilmiştir.
Memurları bu başlıkla ilgilendiren bir diğer unsur da
memurların bakmakla yükümlü oldukları ve bakmakla yükümlü oldukları için aile
yardımı ödeneği aldıkları çocuklarının AMWAY şirketinde çalışmaları ile
ilgilidir. Yapılan açıklamaya göre aile yardım ödeneği verilen memur çocuğunun
Amway şirketinde çalışması hallinde yardım ödeneğinin kesileceği, haksız kazanç
elde edilmemesi için bu durumun 15 gün içerisinde memurların bağlı bulundukları
kuruma bildirilmesi gerektiği yönündedir.
Memur Olan Diyetisyenler Mesai Dışında Mesleklerini
Yapabilirler mi?
Yapabilirler mi?
Devlet Personel Başkanlığı tarafından bu soruya istinaden
yapılan açıklamada 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının icrasına dair
kanunda yalnızca doktorların, diş hekimlerinin ve tıpta uzmanlık mevzuatına
göre uzman olarak nitelendirilen kişilerin mesleklerini icrasının düzenlendiği
gerekçesinden yola çıkılarak kamu kurum ve kuruluşlarında diyetisyen unvanı ile
görev yapan kişilerle ilgili özel bir düzenleme yapılmadığı belirtilmiştir.
Karar sonucunda memur sıfatıyla diyetisyenlik yapan personel için mesai
saatleri dışında mesleğini serbest olarak yapması mümkün bulunmamıştır.
Devlet Memuru Ücret Karşılığında Heykel Yapabilir mi?
Yine DPB tarafından gelen bir soruya istinaden verilen
yanıtı ele alacağız. Memur sıfatını taşıyan personelin mesai saatleri dışında
silikon heykel yapıp yapamayacağına dair bilgilendirme talebi ticari kazanç
sağlandığı takdirde bu ek işin yasak kapsamına girdiği yönünde yanıtlanmıştır.
Heykel yapımı faaliyetlerine mesai saatleri dışında, ticari kazanç sağlanmadığı
takdirde, heykelin yapılacağı iş yeri ile bağlılık oluşturulmazsa izin
verilebiliyor. Ancak işin içine ticari kazanç girdiğinde memur olarak görev
yapanlar bu faaliyeti de gerçekleştiremiyor.
Devlet Memurları Figüranlık Yapabilir mi?
Devlet memurları müzik, televizyon ve sinema projelerinde
görev yapabiliyor. Ancak bu işleri gerçekleştirebilmeleri için belirli şartlara
uyum sağlamaları gerekiyor. Örneğin bir devlet memuru mesai saatleri dışında
görev aldığı projelerde görevini küçük düşürücü hiçbir eylem
gerçekleştiremiyor. Aynı şekilde görev aldığı projelerin temsilcileriyle sosyal
güvenlik ilişkisi de kuramıyor. 5846 kanunda belirtilen kazançlara ek olarak
hiçbir mali kazanç da sağlanmadığı takdirde devlet memurları oyunculuk
faaliyetleri gerçekleştirebiliyor.
Devlet Memurları Araç Kiralayabilir mi?
Memurlar da dahil olmak üzere Türk Ticaret Kanunu tüm T.C.
vatandaşlarına kendilerine ait olan bir gayrimenkulü ya da aracı kiralama hakkı
tanımaktadır. Memurlar da diğer tüm vatandaşlar gibi kendi araçlarını farklı
bir araç kiralama şirketine kiralama hakkına sahiplerdir. Kendi üstlerine
kayıtlı olan araçları kiralamaları ticari gelir elde etme esasıyla
ilişkilendirilemediği için memurlar araçlarını kiraladıklarında 657 sayılı
kanuna aykırı davranmış sayılmazlar.
Devlet Memurları Ticari Taksi Plakası Kiralayabilir mi?
Devlet memurlarının ticari taksi plakası sahibi olması net
bir şekilde yasaklanmıştır. Ticari taksiler üzerinden ek gelir elde eden
memurlara yaptırım uygulanır. Devlet Personel Başkanlığı tarafından yapılan
açıklamada; devlet memurlarının ticari taksi plakasından kira veya benzeri ad
altında herhangi bir gelir elde etmesinin de ticari taksi işletmeciliği yapmasının
da uygun bulunmadığı belirtilmiştir.
Devlet Memuru Avukatlar Aileleri için Ücretsiz Avukatlık
Hizmeti Verebilir mi?
Hizmeti Verebilir mi?
Devlet memuru sıfatı taşıyan avukatların birinci derece
akrabaları için avukatlık görevlerini ücretsiz olarak icra edip edemeyecekleri
ile ilgili temel yasak 657 sayılı kanuna değil Avukatlık Kanununa dayanıyor.
Avukatlık kanununda aylık karşılığı görev yapan ve memur sıfatını taşıyan kamu
avukatlarının söz konusu kendi aileleri dahi olsa avukatlık yapamayacaklarını
belirtiliyor.
Devlet Memurları Müzik Albümü Çıkarabilir mi?
Devlet memuru olarak görev yapan bir müzik öğretmeninin Türk
Sanat Müziği albümü çıkarıp çıkaramayacağı ile ilgili istenen görüşe Devlet
Personel Başkanlığı tarafından verilen yanıt şu şekilde özetlenebilir:
Devlet memuru olarak görev yapan personeller müzik ve
televizyon projelerinde yer alabilirler. Eğer ek olarak yaptıkları işi mesai
saatleri dışında yapıyorlarsa, işleri için herhangi bir iş veren ile sözleşme imzalamıyorlarsa,
telif hakkı dışında ticari bir kazanç elde etmiyorlarsa, sigorta bağı
kurmuyorlarsa ve memur oldukları için uymaları gereken kurallara aykırı
davranmıyorlarsa müzik albümü çıkarabilirler.
Devlet Memurları Aylıksız İzin Sürecinde Özel Bir Şirkette
Çalışabilirler mi?
Çalışabilirler mi?
Devlet memurlarının aylık almadan izine çıktıkları süre
boyunca ek gelir elde etme amacıyla özel bir şirkette sigortalı olarak
çalışmaları ve bu yolla gelir elde etmeleri net bir şekilde yasaklanmıştır. Bu
kararın dayanağı aylıksız izin sürecinde dahi olunsa kişilerin devlet memuru
sıfatı taşımaya devam etmeleri; memurluk sorumluluklarının, hak ve
yükümlülüklerinin sürmesi olarak gösterilmiştir.
Devlet Memurları Şirket Ortağı Olabilirler mi?
Birçok kişiyi şaşırtan bir kararla karşınızdayız. Devlet
Personel Başkanlığından bir devlet memurunun şirket ortağı olup olamayacağı
yönünde istenen görüşe karşılık verilen yanıt; devlet memuru olarak çalışan
kişinin anonim veya limited şirketine ortak olmasının yasal bir sakıncası
bulunmadığı yönündedir. Ancak bu konuda da bir istisna vardır. Memurun şirket
ortağı olabilmesi için anonim ya da limited şirket esas sözleşmesinde şirketi
yönetecek veya temsil edecek kişiler arasında gösterilmemesi gerekir. Ek olarak
şirketin yönetiminin denetlenmesinden de 657 sayılı kanuna tabi memurlar
sorumlu olmaz.
Devlet Memurları Köşe Yazarı Olabilir mi?
DPB tarafından yapılan açıklamaya göre devlet memurları bir
gazetede hizmet akdine bağlı olarak köşe yazarlığı yapamazlar. Ancak görev ve
sorumluluklarına bağlı kaldıkları takdirde 5845 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu kapsamında değerlendirilen eserleri çıkabilirler. Her ne kadar eser
çıkarmaları serbest bırakılsa da memurların yazdıklarının eser niteliğinde olup
olmadığının değerlendirilmesi ve memurların siyasi tarafsızlıklarını koruyup
korumadıkları gibi unsurların araştırılması gerektiği belirtilmiştir.
Devlet Memurları Hakemlik Yapabilir mi?
Devlet memurlarının spor müsabakalarında hakemlik yapıp
yapamayacaklarının yanıtı Devlet Personel Başkanlığı tarafından verilmiştir.
Her ne kadar memurlar ticari kazanç elde edecek ek işler yapamasalar da 657
Sayılı Kanunun 146. Maddesinde bir istisna bulunmaktadır. Gençlik ve Spor
hizmetleri uygulamasında fiili olarak görevlendirildikleri takdirde kamu
hizmeti yürüten memurların spor hizmetlerinde görevlendirilebilecekleri,
çalıştıkları kamu kurumunun en üst amiri izin verdiği takdirde memurların bu
hizmet karşılığı ücret alabilecekleri ifade edilmektedir.
Devlet Memurları Reklamda Oynayabilir mi?
Devlet memurları reklamlarda oynayabilir. Ancak devlet
memurlarının reklamlarda oynadıktan sonra disiplin cezası almamaları için bu ek
işi mesai saatleri dışında yapmaları, bu işten telif ücreti hariç ticari kazanç
elde etmemeleri, reklamda oynadıkları için iş veren ile akit yapmamaları,
sigortalılık yaptırmamaları ve memurluğun yükümlülüklerine uymaları şartları
aranır.
Devlet Memurları Hisse Senedi Alıp Satabilir mi?
Devlet memurlarının yatırım amacıyla halka arz edilen
şirketlerin hisse senetlerini alıp satmaları konusunda herhangi bir yasak
bulunmamaktadır. Devlet memurları da fiili ehliyete sahip olan tüm T.C.
vatandaşları gibi borsa piyasalarında hisse senedi alabilirler.
Devlet Memurları Gayrimenkul Geliri Elde Edebilir mi?
Devlet memurları sahip oldukları gayrimenkuller ya da
araçlar üzerinden kiralama yapmak kaydıyla gelir elde edebilirler. Ticari kazanç
yasağına girmeyen bu yöntem devlet memurlarının ek gelir elde edebilecekleri
yollar arasında yer alır.
- Devlet Memurlarına Kesin Yasaklar
- Devlet memurları tacir veya esnaf olarak nitelendirilecekleri hiçbir faaliyette bulunamazlar. Devlet memurları ticari vekil ya da ticari mümessil olamazlar.
- Devlet memurları kolektif şirketlerde ya da komandit şirketlerde komandite ortaklık ilişkisine taraf olamazlar.
- Devlet memurları serbest meslek ya da kendi mesleklerinin icrası için ofis ve büro benzeri işletme vasfı taşıyan yerler açamazlar.
- Devlet memurları sanayi ve ticari kuruluşlarda görev yapamazlar.
- Devlet memurları ücretsiz izin aldıkları zamanlarda memurluk sıfatını taşıdıkları için özel bir şirkette sigortalı olarak çalışamazlar.
Memurlar Hangi Faaliyetleri Yapabilir?
Devlet memurlarının yapabilecekleri faaliyetleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Devlet memurları görev yaptıkları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsil etmek üzere görevlendirilirlerse görevlerini icra edebilirler.
- Devlet memurları mesai saatleri dışında görev yaptıkları kamu kurumlarının izni olmak kaydıyla gönüllü çalışmalara katılabilirler.
- Devlet memurları anonim ve limited şirketlerde ortak olabilirler. Ancak yönetim kurullarında yer alamazlar.
- Devlet memurları kanununda belirtilen spor müsabakalarında gerekli izinler alındıktan sonra hakemlik yapabilirler.
- Devlet memurları borsa piyasalarında işlem yapabilirler.
- Devlet memurları araçlarını ya da gayrimenkullerini kiralayabilirler; kiralama sonucunda ek gelir elde edebilirler.
Sonuç olarak herkes gibi devlet memurlarının da ek gelir
ihtiyacı olabilir. Yine de devlet memuru unvanını taşıyan tüm personellerin çok
dikkatli davranması gerekir. Kişi mesai saatleri içerisinde ya da mesai
saatleri dışında özel bir istisna söz konusu değilse kesinlikle ek gelir elde
edecek bir eylemde bulunamaz. Aynı şekilde ticari kazanç sağlamasına yol açacak
işlerde de görev yapamaz. Yazımızda bahsettiğimiz ve devlet memurlarının
yapabileceklerini belirttiğimiz faaliyetler sırasında da genel kurallara uyum
sağlandığından emin olunması gerekir. Örneğin bir devlet memuru müzik albümü
yapabilecek olsa da genel hal ve hareketlerin memurluk sıfatıyla ters
düşmemesine özen göstermelidir. Yasal olarak izni bulunan işleri yaparken
gerekli izinlerin alınması, sigortalılık bağı kurulmaması ve iş veren ile akit
yapılmaması gibi unsurlar da memurlar için önemlidir.
NOT: Yazımızdaki bilgiler Devlet Personel Başkanlığından istenen görüşler neticesinde güncellenebilir. Bu nedenle hiçbir bilgi mutlak doğru kabul edilmemelidir. Ek iş yapmak isteyen memurlar 657 sayılı kanunu incelemeli, kanun maddelerini öğrenmeli ve Devlet Personel Başkanlığına iletilen görüşlere verilen yanıtların detaylı açıklamalarını okumalıdır.
