Komünizm, 19. yüzyıldan itibaren dünya sahnesinde etkisini gösteren, tartışmaları ve farklı yorumları hiç bitmeyen bir ideolojidir. Bu ideoloji, toplumsal eşitlik ve adalet arayışını temel alırken, uygulandığı ülkelerde farklı sonuçlar doğurmuştur. Peki, komünizm nedir? Hangi önemli düşünürler ve liderler bu ideolojiyi şekillendirmiştir? Komünizmin ekonomik performansı ne durumdadır ve eleştirilere ne yanıt verilebilir?
Bu blog gönderisinde, komünizmin teorik temellerinden, önemli komünist liderler ve düşünürlerin katkılarına, ekonomik performansına ve eleştirilere kadar birçok konuyu ele alacağız. İster komünizme yeni başlayan biri olun, ister bu konuda derinlemesine bilgi sahibi, bu yazı serisi komünizmi daha iyi anlamanıza yardımcı olacak.
Başlayalım!
Komünizm Nedir?
Komünizm ideolojisinde göre temel amaç bir ülkenin milli gelirinin herkese eşit olarak paylaştırılması ve özel mülkiyetlere izin verilmemesidir. Bu ideolojinin dayandığı temel ise sınıf ayrımlarını ortadan kaldıran görüşe komünizm denilmektedir. Bu görüşe göre özel mülkiyet ve gelir dağılımındaki eşitsizlik ortadan kalkarsa dünya daha yaşanabilir bir yere dönüşecektir. Komünizm herkesi yaşama haklarına sahip olduğu bir ideoloji demek komünist kime denir şimdi bunu araştıralım. Komünizm nedir ve komun sorularına cevap bulduktan sonra bu ideolojinin tarihine ineceğiz.
Komünistlik Nedir?
Komünizm kelimesinin sözlük anlamına bakacak olursak, karşımıza “tüm malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum düzeni” şeklinde bir tanım görebiliriz. Peki komünist kime denir? Komünizmi benimseyen ve bu dünya düzeninin kurulmasını amaçlayan siyasi öğretilere ise “komünistlik”denir. Böylece Komünizmin anlamı komünist kişilerin oluşturduğu bir ideolojiye komünist adı verilir. Komünist kelimesinin kökeni nedir bakacak olursak, onun Latince’den geldiğini ve ortak, evrensel anlamları taşıdığını görüyoruz. Peki komünist kelimesinin kaç farklı ideolojisi, özellikleri vardır?
Komünizmin Simgeleri
Kırmızı arka planlı ve önünde orak-çekiç olan komünizm bayrağına hepimiz aşinayız. Peki bu bayrağın alt yapısında olanlar, simgelerdeki anlamlar neler? Bu simgenin ilk kez 1917 yılında Bolşevik Devrimi esnasında kullanıldığını ve 1924 yılında da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin resmi sembolü olarak kabul görmüştür. Bu olaydan sonra birçok komünist oluşum bu bayrağı kabul etmiş ve sosyalist devleti savunan partiler bu bayrağı kullanmaya devam etmiştir.
Komünizmin bayraktaki simgeleri arasında yer alan orak ve çekiç ise endüstriyel işçi sınıfını temsil ederek, tarım işçilerine çağrışımda bulunur. Orak ve çekiç birleştiğinde sosyalist işçi ve çiftçi birliğini temsil eder.
Önerilen İçerik: Faşist Kime Denir? Faşizm Ne Demektir? Faşizmin Tarihi
Komünizmin Tarihi
Komünizmin ilk tohumları Roma İmparatorluğu’nun çöküşü ile birlikte dünya genelinde başlayan kapitalizm düşüncesinin var olması ile baş göstermeye başlamıştır. Hızlıca dünyaya yayılan bu düşünce sınıf ayrımlarını ve kamu mülkiyetini öne çıkarmış, komünist felsefe ise bu akıma karşı çıkarak ilk yazılı eserini 1848 yılında Prusyalı yazar Karl Marx tarafından yazılan Komünist Manifesto eseri ile kanıtlamıştır.
Bu olayın sonrasında ilk ciddi Komünist devrim girişimi 1917 yılında Rusya’da gerçekleşmiştir. Bu devrim girişimi Vladimir Lenin önderliğinde gerçekleşmiş olup, bu girişim sayesinde Bolşevikler, Rus monarşisini ve feodal sistemi devirmişlerdir.
Komünizm ile Yönetilen Ülkeler
Dünyamızda komünizm ile yönetilen ülkeler Çin, Vietnam, Küba ve Demokratik Cumhuriyeti’dir.
Komünizm ve Sosyalizm Arasındaki Farklar
Komünizm ve sosyalizm daim birbirine benzetilen ya da karıştırılan iki terim olmuştur. Sosyalizm ve komünizm arasında derin ayrımlar bulunur. Bu görüşler ortak noktalarda birleştiği gibi iki görüş arasında farklar da mevcuttur.
Örneğin komünizm ekonomik, toplumsal ve politik bir sistemken, sosyalizm ise yalnızca ekonomik bir sistemdir. Sosyalizmde ekonomi kaynakları halk tarafından kendiliğinden yönetilirken, komünizmde bu durum tam tersidir. Komünizmin ekonomideki yönetim anlayışı ilgili parti tarafından yapılır. Sosyalizmde gelirler kişilerin özelliklerine göre, komünizmde ise kişilerin ihtiyaçlarına göre dağıtılır. Komünizmde kesinlikle özel mülk anlayışı bulunmazken, sosyalizmde kişisel mülk anlayışı mevcuttur. Ayrıldıkları bir diğer ayrım ise kapitalizm konusudur. Komünizm ideolojisinde kapitalizme kesinlikle imkan tanınmazken sosyalizmde ise bu anlayışın sürdürülmesine imkan tanınır. Komünizm insanlığın daha adil ve eşit şekilde yaşaması amacını taşır ve komünizm ideolojisini benimseyen kişiler bu eşitliği savunur.
Ülkemizde komünizm faaliyetlerine baktığımızda, 1920 yılında Türkiye Komünist Partisi sonuç olarak yaklaşırsak, partileşme sürecine girildiğini ve bu alandaki faaliyetlerin günümüze kadar devam ettiğini görebiliriz.
Yazının en sonuna komünizm ne demek? Nasıl ortaya çıktı? Komünist ne demek sorularına yönelik cevapları sizlere en iyi şekilde vermeye çalıştık.
Komünizmin Eleştirileri ve Karşıtlığı
Komünizm, tarihsel olarak birçok ülkede uygulanmış ve farklı sonuçlar doğurmuştur. Ancak bu ideoloji, çeşitli eleştirilere ve karşıtlıklara da maruz kalmıştır. İşte bu eleştirilerin ve karşıtlıkların bazıları:
Ekonomik Verimsizlik
Komünizm altında, üretim araçlarının devlet tarafından kontrol edilmesi, genellikle ekonomik verimsizliğe yol açar. Özel teşebbüsün olmaması, rekabetin düşük olması ve bu durumun inovasyonu engellemesi eleştirilir.
Özgürlük ve Bireysellik Eksikliği
Komünizm, bireyin toplum üzerindeki rolünü genellikle ikincil görür. Bu, bireysel özgürlüklerin ve hakların sınırlanmasına yol açabilir. Örneğin, ifade özgürlüğü, din özgürlüğü gibi temel haklar kısıtlanabilir.
Bürokratik Yapı
Devletin ekonomi ve toplum üzerindeki kontrolü, bürokrasinin artmasına neden olabilir. Bu durum, yolsuzluk, nepotizm ve etkin olmayan yönetim gibi sorunları beraberinde getirebilir.
İnsan Hakları İhlalleri
Tarihsel olarak, komünist rejimler altında ciddi insan hakları ihlalleri yaşanmıştır. Örneğin, Stalin döneminde yaşanan Büyük Temizlik, Mao’nun Kültürel Devrimi gibi olaylar, komünizmin bu yönüyle eleştirilir.
Toplumsal ve Kültürel Homojenlik
Komünizm, toplumsal eşitlik adına kültürel ve etnik farklılıkları göz ardı edebilir. Bu, toplum içindeki çeşitliliği ve zenginliği azaltabilir.
Kapitalizmle Karşılaştırma
Kapitalist sistemler, ekonomik özgürlük ve bireysellik açısından genellikle daha fazla esneklik sunar. Bu yüzden, kapitalizm ve komünizm sık sık karşılaştırılır ve kapitalizm, ekonomik verimlilik ve inovasyon konularında üstün görülür.
Bu eleştiriler, komünizmin kompleks bir ideoloji olduğunu ve her yönüyle değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Ancak, eleştiriler genellikle komünizmin teorik prensipleri ile uygulamadaki başarısızlıklar arasındaki farklara dayanır. Bu nedenle, komünizmin eleştirilmesi, onun tamamen reddedilmesi anlamına gelmez; fakat bu eleştiriler, ideolojinin daha kapsamlı bir şekilde anlaşılabilmesi için önemlidir.
Önemli Komünist Liderler ve Düşünürler
Komünizm, tarihsel ve felsefi bir perspektiften birçok önemli lider ve düşünürü bünyesinde barındırmıştır. İşte bu önemli isimlerden birkaçı ve onların komünizme olan katkıları:
Karl Marx
Kimdir?: Alman filozof, ekonomist ve siyasi teorisyen.
Katkıları:
“Komünist Manifesto” ve “Das Kapital” gibi eserleriyle komünizmin teorik temellerini atmıştır. Sınıf mücadelesi ve tarihsel materyalizm teorileri ile komünizmi bir bilim olarak ele almıştır.
Friedrich Engels
Kimdir?: Alman sosyal bilimci, yazar, siyasi teorisyen, filozof ve Karl Marx’ın yakın arkadaşı.
Katkıları: Marx ile birlikte “Komünist Manifesto”yu yazmıştır. Kapitalizmin eleştirisi ve komünizmin teorik temelleri üzerine birçok eser vermiştir.
Vladimir Lenin
Kimdir?: Rus devrimci ve siyasi lider.
Katkıları: Bolşevik Devrimi’ni yöneterek komünizmi ilk kez bir ülkede, Rusya’da, iktidara taşımıştır. “Devlet ve Devrim” gibi eserleriyle komünizmin pratiğini ve devrimci taktiklerini detaylandırmıştır.
Mao Zedong
Kimdir?: Çinli komünist lider.
Katkıları: Çin’de komünist bir devrim gerçekleştirmiş ve Çin Halk Cumhuriyeti’ni kurmuştur. Kırsal alanlardaki devrimci potansiyeli vurgulayan teoriler geliştirmiştir.
Che Guevara
Kimdir?: Arjantinli devrimci ve Küba Devrimi’nin önemli isimlerinden.
Katkıları:Küba Devrimi’nde Fidel Castro ile birlikte savaşmıştır. Güney Amerika’da komünist devrimlerin yayılması için çaba göstermiştir.
Rosa Luxemburg
Kimdir?: Polonya doğumlu Alman devrimci ve teorisyen.
Katkıları: Demokratik sosyalizm ve komünizm arasındaki ilişkiyi ele alan teoriler geliştirmiştir. Kapitalizmin eleştirisi ve devrimci sosyalizm konularında önemli eserler bırakmıştır.
Komünizm ve Ekonomi
Komünizm, ekonomik bir sistem olarak, devletin üretim araçlarını kontrol ettiği ve gelirin toplum arasında eşit bir şekilde dağıtıldığı bir yapıyı savunur. Ancak bu teorik temel, pratiğe döküldüğünde farklı sonuçlar doğurmuştur. İşte komünist ülkelerin ekonomik performansı, başarıları ve başarısızlıkları hakkında bir değerlendirme:
Ekonomik Başarılar
- Sanayileşme ve Modernizasyon: Sovyetler Birliği, Çin gibi komünist ülkeler, kısa süre içinde sanayileşme ve modernizasyon sağlamışlardır.
- Eğitim ve Sağlık: Komünist ülkeler genellikle eğitim ve sağlık hizmetlerine yüksek yatırım yaparlar, bu da toplumun genel yaşam kalitesini artırır.
- Eşitlik: Gelir eşitsizliği genellikle kapitalist ülkelere göre daha düşüktür.
Ekonomik Başarısızlıklar
- Verimsizlik: Devletin tüm ekonomik faaliyetleri kontrol etmesi, genellikle bürokrasi ve verimsizliği artırır.
- İnovasyon Eksikliği: Rekabetin olmaması, inovasyon ve teknolojik gelişmelerin yavaşlamasına neden olabilir.
- Dışa Bağımlılık: Ekonomik izolasyon ve dış ticaretin sınırlı olması, dışa bağımlılığı artırabilir.
Tartışmalı Konular
- Planlı Ekonomi: Komünist ülkeler genellikle planlı ekonomi modelini benimserler. Bu modelin etkinliği, ülkeden ülkeye ve dönemden döneme değişkenlik gösterir.
- Özelleştirme ve Reform: Çin gibi ülkeler, ekonomik reformlar ve kısmi özelleştirme ile kapitalizm ve komünizm arasında bir denge kurmayı başarmışlardır.
- Sürdürülebilirlik: Ekonomik büyüme ve sanayileşme, çevresel sorunlara yol açabilir. Bu, komünist ülkelerin sürdürülebilir kalkınma kapasitesini sınırlar.
Komünizm ve ekonomi arasındaki ilişki karmaşıktır ve her ülkenin kendine özgü koşulları, bu ilişkinin dinamiklerini etkiler. Ancak genel olarak, komünizmin ekonomik modeli, hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle dikkat çekici ve incelenmeye değerdir.
