1. Borsa Nedir?

Borsa; belirli kurallara göre işleyen, kıymetli evrakların ve ticari mal statüsünde yer alan emtiaların alım ve satım işlemlerinin gerçekleştirildiği kurumsal bir piyasa olarak tanımlanabilir. Alıcı ve satıcının yüz yüze gelmesine gerek duyulmayan borsa piyasasındaki tüm işlemler, işlem saatleri içerisinde, elektronik ortamda gerçekleştirilir. Borsa, kurumsal bir piyasa olduğundan her borsanın kendine özgü kuralları olabilir ve tüm borsalar yetkili kurumlar tarafından denetlenir. Türkiye’de Borsa İstanbul yani BIST Sermaye Piyasası Kurulu denetimine tabidir. Borsaların denetlenebilmesi yatırımcıların yatırım güvenliğini arttıran unsurların başında gelir.

2. Borsa Nasıl Öğrenilir?

Günümüzde borsa öğrenmek her zamankinden daha kolaydır diyebiliriz. Dünya genelindeki binlerce videoya, “Borsa nasıl oynanır?” temalı on binlerce içeriğe saniyeler içerisinde erişebilirsiniz. Üstelik borsa işlemleri yapılmasına aracılık eden kurumların resmi internet sitelerinde ücretsiz abonelik karşılığında erişim izni verdikleri eğitimlerden de yararlanabiliriz. Elbette yalnızca içerik okumak, video izlemek ya da eğitimlere katılmak borsa öğrenmek için tam anlamıyla yeterli değildir. Borsa piyasalarının işleyişi, borsada işlem gören yatırım araçları, piyasa dalgalanmalarının hangi zamanlarda meydana geldiğinin analizi gibi süreçlerde sürekli gelişim ilkesi benimsenmelidir.

3. Borsada Hangi İşlemler Yapılır?

Borsada hisse senedi işlemleri, döviz işlemleri, emtia işlemleri ve vadeli işlemler gerçekleştirilebilir. Kısaca açıklamak gerekirse borsada yapılan işlemler hakkında şu bilgileri verebiliriz:

Borsada Hisse Senedi İşlemleri: Yüksek likiditesi ile en yüksek kazanç sağlayan yatırım araçlarından olan hisse senetleri borsa piyasasının kalbi konumundadır. Yüksek risk grubunda yer alan hisse senetlerinin alınıp satılabilmesi için yatırımcıların deneyimli olması önerilir. Hem büyük firmaların hem de halka arz olan küçük işletmelerin hisselerinin alınıp satıldığı bu piyasada yatırımcılar adına işlemleri aracı kurumlar gerçekleştirir.

Borsada Döviz İşlemleri: Euro, İngiliz Sterlini, ABD Doları, İsviçre Frangı, Avustralya Doları, Japon Yeni ve Kanada Doları ile gerçekleştirilecek işlemler borsada yapılabilir. Döviz işlemlerinin yapılabilmesi için döviz borsaları oluşturulmuştur.

Borsada Emtia İşlemleri: Yüksek işlem hacimleri ile döviz gibi kendi borsasını oluşturan emtialar uzun vadeli yatırım yapmak isteyen yatırımcıların tercihleri arasında yer alır. Borsada fiziki nitelik taşımayan alım satım yapılabileceği için yatırımcıların depolama ve saklama gibi sorunları olmaz.

Borsada Vadeli İşlemler: Vadeli enstrümanlarla işlem yapmak isteyen yatırımcılar Vadeli işlem ve Opsiyon Piyasası çatısında toplanırlar. VİOP olarak da bilinen bu piyasa özellikle riskli dönemlerde deneyimli yatırımcıların gözdesi haline gelir.

Borsada İşlem Saatleri

1. Borsa İstanbul Pay Piyasası (PP) İşlem Saatleri

AÇILIŞ
⏰ 09:40 – 09:55 saatleri arası tek fiyat emir toplama
⏰ 09:55 – 10:00 emir toplandıktan sonra fiyat belirleme ve işlem
⏰ 10:00 – 13:00 sürekli İşlem
GÜN ORTASI
⏰ 13:00 – 13:55 tek fiyat emir toplama
⏰ 13:55 – 14:00 gün ortası emirler toplandıktan sonra fiyat belirleme ve işlem
⏰ 14:00 – 18:00 Sürekli İşlem
KAPANIŞ
⏰ 18:00 – 18:01 kapanış marj yayını
⏰ 18:01 – 18:05 emir toplama
⏰ 18:05- 18:07 fiyat belirleme ve işlem
KAPANIŞ DİYATINDAN İŞLEMLER
⏰ 18:07 – 18:08 marj yayını
⏰ 18:08 – 18:10 işlem

2. Borçlanma Araçları Piyasası İşlem Saatleri

⏰ 09:30 – 14:00 Aynı Gün Valörlü: Kesin alım satım pazarı, repo ters repo pazarı, menkul kıymet tercihli repo pazarı, taahhütlü işlemler pazarı, gözaltı pazarı, nitelikli yardımcıya ihraç pazarı
⏰ 09:30 – 17:30 İleri Valörlü: Kesin alım satım pazarı, repo ters repo pazarı, menkul kıymet tercihli repo pazarı, taahhütlü işlemler pazarı, gözaltı pazarı
⏰ 09:30 – 14:00 İleri Valörlü: Nitelikli yardımcıya ihraç pazarı
⏰ 10:00 – 17:30: Pay senedi repo pazarı (13:00 – 14:00 saatleri arasında öğle arası)
⏰09:00 – 17:30: Uluslararası tahvil pazarı
⏰ 09:30 – 15:00 Aynı Gün valörlü: Repo karşılığı menkul kıymet bildirimi

3. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) İşlem Saatleri

Normal seansın son 10 dakikasının kapanış aralığı olarak kabul edildiği VİOP piyasasında pay türev pazarı işlemleri 09:30 – 18:10; diğer türev pazarları işlemleri ise 09:30 – 18:15 saatleri arasında gerçekleştirilebilir.

Halka Arz Nedir?

Bir ortaklığın ya da anonim şirketin, yeni kaynak yaratmak amacıyla başvurduğu halka arz; şirketlerin hisse senetlerinin organize piyasalarda veya borsada işlem görmeye başlaması olarak tanımlanabilir. Halka arz edilen her bir şirket borsa yatırımcıları için yeni bir kazanç kapısı olarak yorumlanır. Bir şirketin halka arz edilebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu ile sözleşme imzalama zorunluluğu bulunur.

BİST Nedir?

Sermaye piyasasında yer alan borsaları tek bir çatı altında toplama amacıyla 30 Aralık 2012 tarihinde borsacılık faaliyetlerine başlayan Borsa İstanbul A.Ş. kısaca BİST olarak ifade edilir.

BİST 100 Endeksi Nedir?

BİST 100 endeksi hakkında bilgi vermeden önce BİST 30 ve BİST 50 endekslerini açıklayalım. BİST 30 endeksi; BİST’te işlem gören piyasa değeri ve işlem hacmi en yüksek olan 30 şirketin hisse senetlerinin ortak performanslarının ölçümlenmesiyle oluşturulan endekstir. BİST 50 endeksi; BİST 30 endeksini barındırır ve bu kez 50 şirketin hisse senetlerinin ortak performans ölçümleri ile oluşturulur. Bu açıklamadan yola çıkarsak BİST 100 endeksini; hem BİST 30 hem de BİST 50 endeksinde yer alan şirketleri barındıran; A ve B grubuna dahil hisselerden seçilen bir endeks olarak tanımlayabiliriz.

Borsada Nasıl İşlem Yapılır?

Borsada işlem yapmak isteyen yatırımcıların BİST tarafından yetkilendirilen aracı kurumlarla anlaşması gerekir. Piyasada aracı kurum olarak faaliyet gösterme yetkisine sahip birçok kuruluş vardır. Aracı kurumlar arasından tercih yapıldıktan sonra yatırımcıların o kuruluş bünyesinde yatırım hesabı oluşturması gerekir. Hesabın oluşturulmasının akabinde borsada işlem yapılabilir.

Borsada Aracı Kurum Seçilirken Nelere Dikkat Edilmeli?

Borsada yatırım yapmak ve zarara uğrama riskini azaltmak isteyen yatırımcıların aracı kurum seçimine dikkat etmesi gerekir. Aracı kurum seçiminin ilk aşaması alternatif kuruluşların BIST tarafından yetkilendirilip yetkilendirilmediğinin kontrol edilmesidir. Yasallık kriterlerini tam anlamıyla karşılamayan kurumlardan uzak durulmalıdır.

Borsada işlem yapmak için aracı kurum seçerken bir diğer önemli unsur komisyon oranlarıdır. Borsada işlem yapılması için aracı kurumlara komisyon ödenmesi gerektiği için başlangıçta komisyon oranlarının netleştirilmesi gerekir.

Borsa işlemleri yapmak için tercih edilen aracı kurumun kullandığı yazılımın kalitesi ve teknolojik yeterliliği de dikkate alınmalıdır. İnternet üzerinden gerçekleştirilen işlemler sırasında konforlu olmak ve hesap güvenliğinden emin olabilmek adına aracı kurumun teknolojik yeterliliği sorgulanmalıdır. Aynı şekilde aracı kurumun köklü bir geçmişe sahip olması, maddi açıdan güçlü olması gibi konulara da hassasiyet gösterilmelidir.

Borsa Yatırımcılarının Bilmesi Gerekenler

Borsa yatırımları sırasında henüz yeterince deneyimli olmayan kişiler kadar deneyimli yatırımcılar da büyük yanlışlara düşebiliyor; ani verilen kararlar ya da bilgi eksikliği yatırımcıların kayıplara uğramasına neden olabiliyor. Siz de borsa yatırımlarına sıcak bakmaya başladıysanız mutlaka borsa yatırımcılarının bilmesi gerekenlere hakim olmalısınız.

✔️ Borsa piyasasından para kazanmak istiyorsanız öncelikle bu piyasayı çok ama çok iyi tanımalısınız. Borsa yatırım araçlarını öğrenmeli, kendinize özel stratejiler geliştirmeli, işlem detaylarını içselleştirmelisiniz. Yeterince bilginiz olmazsa borsa piyasasının kendi riskleri ile baş başa kalabilirsiniz.

✔️ Borsa piyasasını tanımak da tek başına yeterli değildir, borsada işlem yapmadan önce mutlaka deneyim kazanmalısınız. Deneyim kazanmak için anlaşmalı olduğunuz aracı kurumların eğitimlerine katılabilir ve demo hesap üzerinden işlem yaparak deneyiminizi arttırabilirsiniz.

✔️ Borsa uzun vadede en çok kar getiren yatırım piyasaları arasındadır. Kısa dönemlerde anlık kayıplar yaşansa dahi doğru stratejilerle yola çıkan yatırımcılar borsada uzun vadede kazanç elde edebilirler.

✔️ Borsa piyasası denetime tabi olduğu için genel anlamda güvenli olarak kabul edilir. Yatırımcılar yatırım kararlarını güvenilir ve şeffaf bir ortamda verebilirler.

✔️ Bir önceki başlıkta ifade ettiğimiz gibi borsa oynayacakların aracı kurum seçimlerinde de hassas olmaları gerekir. Piyasadaki talebi suiistimal etmek isteyen, yasal dayanakları bulunmayan aracı kurumlarla kesinlikle çalışılmamalıdır.

✔️ Borsada yatırım yapmak oldukça incelik isteyen bir konudur. Borsa yatırımlarında süreklilik isteyen ve yatırımlarını borsa piyasasına kaydırmak isteyen yatırımcıların sürekli kendilerini geliştirmesi gerekir. Sadece ülke ekonomisini değil dünya siyasetini de takip etmeleri, ekonomik gelişmeler hakkında bilgi sahibi olmaları başarılarını doğrudan etkiler.

✔️ Borsa kesinlikle şans oyunu ya da bir nevi kumar gibi değerlendirilmemelidir. Borsadaki fiyat değişimlerinin belirli bir mantığı vardır. Bu nedenle borsada rastgele işlem yapmaktan kaçınılmalı, tolere edilebilecek oranda risk alınmalıdır.