Yatırım yapmak en basit şekli ile ileride daha fazla kazanabilmek adına günümüzde risk alınması olarak tanımlanabiliyor. Bireyler yaptıkları birikimlerin değer kazanabilmesi için farklı alternatifleri kullanarak birikimlerini yatırıma yönlendirmeyi tercih ediyorlar. Yapılan yatırım sonucunda ilk günden itibaren çok büyük getiriler elde edilmesi gibi bir durumun garantisi olamayacağını biliyoruz. Ancak kabul etmek gerekiyor ki hiçbir şey yapmadığınız takdirde birikimleriniz kendiliğinden değer kazanmaya başlamıyor.
Yatırım Hesabı Nedir?
Hazine bonosu, devlet tahvili, Eurobond, hisse senedi, altın, yatırım fonları ve DCD gibi farklı yatırım ürünlerine yatırım yapılmasını sağlayan hesaplar yatırım hesabı olarak adlandırılıyor. Yatırımcılar, yatırım hesaplarını isterlerse bankalar isterlerse yatırıma aracılık yapma yetkisi bulunan çeşitli kuruluşlar aracılığı ile açabiliyorlar. Borsada işlem yapmak isteyen kişilerin ilk adım olarak yatırım hesabı açmaları gerekiyor.
Herhangi bir bankada ya da aracı kuruluşta yatırım hesabı açan yatırımcılar; varant, hisse senedi, altın, döviz, yatırım fonu, bono ve tahvil gibi yatırım ürünlerine yatırım yapabiliyorlar. Yatırım hesaplarında da tıpkı mevduat hesaplarında olduğu gibi hesap hareketleri, hangi yatırım ürününün ne kadara alınıp ne kadara satıldığı ne kadar kar ne kadar zarar elde edildiği ayrıntılı bir şekilde görüntülenebiliyor.
Yatırım Hesabı Nasıl Açılır?
Yatırım hesabı bankalardan açılacak ise; şubelerden, telefon bankacılığından, internet bankacılığından, ATM’lerden ve mobil uygulamadan bu işlem kolaylıkla yapılabiliyor. Yatırıma aracılık sağlayan kuruluşlardan hesap açılması işlemleri de internet üzerinden gerçekleştirilebiliyor. Hesap açılışı yapılır yapılmaz yatırımcı alım – satım işlemlerine başlayabiliyor. Hesap oluşturulurken hesap sahibinin nerede işlem yapmak istediğine göre hesabı yetkilendirmesi gerekiyor.
Yatırımcılar mevcutta çalışmakta oldukları bankalarda yatırım hesabı açtırmayı öncelikli olarak tercih edebiliyorlar. Ancak bu aşamada yatırımcının işlem yapmak istediği yatırım ürünlerine söz konusu bankanın yatırım olanağı sağlayıp sağlamadığının araştırılması önem taşıyor. Hesabın nereden açılacağına dair karar verilirken ücret ve komisyonların da yatırımcılar üzerinde etkili olduğu biliniyor. Bankalar ve SPK tarafından yetkilendirilmiş aracı kurumlar yatırım hesapları üzerinde farklı ücret ve komisyon politikaları uygulayabiliyorlar. Bazıları teminat tutarına bazıları ise işlem hacmine göre müşterilerinin yatırım hesaplarına uyguladıkları oranları belirleyebiliyorlar. Ayrıca; aylık ya da yıllık kesintiler yapabiliyorlar. Bu nedenle yatırım hesabı açılmadan önce bankaların ve aracı kurumların işletim ücretleri ve komisyon oranları hakkında araştırma yapılmasını öneriyoruz.
Yatırım Hesabı Nasıl Kapatılır?
Yatırımcılar bankadan açtıkları yatırım hesaplarını yine şubeden, ATM’den, internet bankacılığından ya da telefon bankacılığından kapatabiliyorlar. Aracı kurumlardan açılmış olan yatırım hesaplarının kapatılabilmesi için ilgili kuruluşla iletişime geçilmesi gerekiyor. Ancak her iki alternatifte de yatırım hesabının kapatılma işleminin gerçekleştirilebilmesi için, hesapta herhangi bir yatırımın bulunmaması gerekiyor. Eğer açık pozisyonlar varsa bunların kapatılması ve hesaptaki paranın bundan sonra aktarılması zorunluluğu bulunuyor. Ek olarak ödenmesi gereken komisyon ve ücretler varsa bunların tahsili de tamamlandıktan sonra yatırım hesabı kapatılabiliyor.
Yatırım Hesabı Başka Bankaya Nasıl Taşınır?
Yatırımcıların herhangi bir banka ya da aracı kurum nezdindeki yatırım hesaplarını bir başka banka ya da aracı kurum nezdindeki yatırım hesabına taşıma hakkı bulunuyor. Yatırımcının, yatırım hesabını bir başka bankaya ya da SPK tarafından yetkilendirilmiş aracı kuruma taşıyabilmesi için öncelikle ilgili kurumda açılmış bir yatırım hesabının bulunması gerekiyor. Ardından müşterinin mevcut çalışmasını sürdürdüğü bankaya ya da aracı kuruluşa virman talimatı göndermesi yükümlülüğü bulunuyor.
Virman talimatının verildiği gün işlem saatine bağlı olmak koşulu ile takası gerçekleşmiş menkul kıymetlerin, ilgili bankadaki veya aracı kurumdaki hesaba geçişi tamamlanıyor. Daha önce satış emri verilmiş fakat takası henüz gerçekleşmemiş menkul kıymetlerin virmanı ise hemen gerçekleştirilemiyor. Bu durumda söz konusu takasların gerçekleşmesinden sonra müşterinin talep etmiş olduğu yatırım hesabına virman yapılabiliyor.
Demo Hesaplar Yatırım Piyasasında Önemli Bir Yere Sahip
14/01/2016 tarihli Sermaye Piyasası Kurulu Tebliği’ne göre Forex piyasasında işlem yapmak isteyen yatırımcıların yasal olarak öncelikle demo hesap açmaları gerekiyor. Yatırımcı hangi aracı kurumda hesap açacak ve işlemlerini yürütecekse, aynı kurumdan bir demo hesap açma zorunluluğu bulunuyor. Ayrıca demo hesapta en az 6 iş günü ve en az 50 işlem yapılmış olması aranılan şartlar arasında yer alıyor.
Demo hesaplarda işlem yapan kullanıcılar bu arada Forex piyasasında yatırım yapıp yapmama konusunda da karar verebiliyor. Kimi yatırımcılar demo hesap kullanımları esnasında Forex piyasasının kendileri için çok riskli olduğunu düşünüp yatırım tercihlerini farklı alanlara kaydırabiliyorlar. Kimi yatırımcılar ise demo hesap sayesinde hangi ürünlerin daha volatil olduğu, hangi ürünlerde ne kadar miktarlarda lot açacağı, teminatının ne kadarını riske atması gerektiği ve ne kadar kazanç sağlayabileceği konusunda bir öngörü sahibi olabiliyorlar.
Aracı Kurumlar Ne İş Yapar?
Yatırım piyasalarının en önemli oyuncularından olan aracı kurumlar; kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına ve başkası hesabına alım – satım işlemleri gerçekleştirme yetkisine sahip oluyorlar. Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen çerçevede aracı kurumlar iki tür faaliyette bulunabiliyorlar. Bunların ilki menkul değerlerin ihracına aracılık etmeyi diğeri ise ihraç edilmiş menkul değerler ile ilgili alım – satım işlemlerine aracılık etmeyi kapsıyor. Sermaye Piyasası Mevzuatı’nda aracı kurum, A.Ş. statüsünde kurulan ve bankalar dışında kalan kuruluşları kapsıyor.
Aracı kurumların faaliyet konuları şu şekilde belirtiliyor:
- Sermaye piyasası araçlarının halka arz edilerek ya da halka arz edilmeksizin satışı,
- Önceden ihracı gerçekleştirilmiş olan sermaye piyasası araçlarına dair alım – satım işlemlerine aracılık,
- Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri de dahil olmak üzere tüm türev araçlarına dair alım – satım işlemlerine aracılık,
- Repo ve ters – repo işlemlerine aracılık,
- Yatırım danışmanlığı,
- Portföy yöneticiliği ya da işletmeciliği.
Takasbank’ın Yatırım Piyasalarındaki Rolü Nedir?
Borsa İstanbul’a bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren Takasbank en basit ifade ile para ve sermaye piyasası arasında adeta bir köprü görevi görüyor. Takasbank; Borsa’da yapılan tüm işlemlerin ve işleme konu araçların korunması ile görevli bir kurum olarak hizmet veriyor. Yatırımcının parasını girişimcinin ise sermayesini koruyan Takasbank, her iki taraf için de güvenlik en üst düzeyde olacak şekilde işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlıyor. Tüm sermaye ve para kaydının tutulduğu Takasbank hem takas hem aracılık hem de saklama görevlerini üstleniyor.
Borsa’da tamamlanan işlemler ile ilgili nakit ve kıymet takası, Borsa’da alım – satım işlemlerinin yapıldığı işlem gününü takip eden ikinci iş günü, Takasbank nezdinde yapılıyor. Müşteri Bazında Saklama Sistemi de hisse (pay) senedi yatırımcılarının, çeşitli aracı kurumlardaki ve bankalardaki hesap bakiyelerinin Takasbank nezdindeki tek bir hesap üzerinden izlenebilmesine yönelik bir hizmet sağlıyor. Yatırımcılar Takasbank sicil numaraları ve “Alo Takas” kullanım şifreleri ile 444 74 74 numaralı telefondan kıymetlerinin bakiyeleri, temettü dağıtımları, sermaye artırımları gibi konularda bilgi edinebiliyorlar.
Bununla birlikte yatırımcıların Takasbank nezdinde adlarına açılmış hesap bulunması, yatırımcının doğrudan Takasbank’a başvurup hesaplarındaki kıymetleri teslim alabilme ya da bir başka hesaba aktarma gibi haklara sahip olmasını sağlamıyor. Bu hesaplar üzerinde hesap yapma hakkı, hesapların bulunduğu aracı kuruluşların sorumluluğunda bulunuyor.
