Yurtdışında yaşayan vatandaşlar nasıl emekli olur? Yaz gelince gurbetçilerimiz yurtlarına dönmeye başladılar. Yurda gelenlerin çoğunluğu da yurtdışı borçlanmasıyla emekli olma işlerini de yapıyorlar. 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun gereğince, 18 yaşından sonraki sürelerin TC vatandaşı olarak geçmiş olması ve borçlanma tarihinde TC vatandaşı olunması şartlarıyla borçlanılabilir. Maddeye göre; “Türk vatandaşlarının yurtdışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurtdışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, bu kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.”
MAVİ KARTLILAR DAVA İLE BORÇLANABİLİR
TC vatandaşlığından izin ile çıkanlara mavi veya pembe kart verilmektedir. SGK, mavi veya pembe kartlılara başvuru tarihinde TC vatandaşı değil diye yurtdışı borçlandırması yaptırmamaktadır ama dava ederlerse İş Mahkemeleri’nde dava ile TC vatandaşı olarak geçen sürelerini borçlanabilirler. Yurtdışı borçlanma yapılacak kurum/durum en son bağlı olunan kurum veya durumdur. Türkiye’de sosyal güvenliğe tabi çalışması olmayanlar için ise borçlanılacak kurum/durum Bağ-Kur yani 4/B sigortalılığıdır. Tahakkuk ettirilen borç tutarı, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenmelidir. Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranır.
SGK ÖDEME SÜRESİ KADAR İŞE GİRİŞİ GERİYE GÖTÜRÜR
Borçlanmadan sonradan vazgeçenler ile yapılan borçlanma sonrasında aylık bağlanması için gerekli şartları yerine getiremeyenlere ve bunların hak sahiplerine talepleri üzerine yaptıkları ödemeler, faizsiz olarak iade edilir. SGK, yurtdışı borçlanması yapanların, borçlanma yaptıkları süreler Türkiye’deki işe girişlerinden önce ise bu işe giriş borçlandıkları süre kadar geriye gider. Prim ödeme gün sayıları da ödenen gün kadar artar. Türkiye’de hiç hizmeti olmayanlar için ise, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülen tarih işe giriş tarihi kabul edilir. Bu arada, Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış (Almanya gibi) ülkelerdeki işe giriş tarihini SGK, yurtdışı borçlanması yapanlar için başlangıç saymaz ama İş Mahkemeleri başlangıç saymaktadır.
EMEKLİLİK KARARI KESİN DÖNÜŞE BAĞLI
Yurtdışı borçlanmasını isteyen istediği zaman yapabilir. Ancak, yurtdışı borçlanmasıyla emeklilik için yurda kesin dönüş şartı vardır. Kesin dönüş demek “Evini barkını Türkiye’ye taşı” demek değildir. Yurtdışında çalışmamak, işsizlik parası almamak ve ikamete dayalı sosyal yardım almamak üç şartının tamamını taşıyanlar kesin dönüş yapmış kabul edilirler. Bu üç şarta uymaları koşuluyla, yurtdışında ikamet edebilirler.
BORÇLANMA PARASINI SİZ BELİRLİYORSUNUZ
3201 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesine göre yurtdışı borçlanması için ödenecek tutarı siz kendiniz belirliyorsunuz. En düşük günlük borçlanma bedeli günlük asgari ücretin yüzde 32’sidir. 1 Temmuz 2011 gününe kadar bu rakam, 8.50 lira olup en yüksek günlük borçlanma bedeli de bu rakamın 6.5 katı olan 55 liradır. 1 Temmuz 2011 gününden sonra yapılacak müracaatlarda ise günlük en düşük borçlanma rakamı, 8.93 lira olup en yüksek günlük rakam da 58 liraya yükselecektir. Ancak unutmayın, en düşükten borçlanma ile en yüksekten borçlanmaya göre bağlanacak emekli aylığı arasında asla 6.5 kat maaş farkı olmaz.
TARİHİ SİZE BAĞLI
Türkiye’de geçmiş yıllarda sosyal güvenliğiniz varsa borçlanma formunda isterseniz borçlanacağız tarihleri de siz belirleyebilirsiniz ve 1999 öncesini en düşük rakamdan borçlanmak size en yüksek emekli aylığını verecektir. Tarih belirtmezseniz ödeme tarihinden geriye doğru olan sürelere sayılacağından emekli aylığı düşük olacaktır.
