Filozoflardan Hayatı ve Anlamını Kurcalayan Felsefi Sözler

Filozof sözleri tekrar tekrar okuduğu zaman yeniden düşünmemizi sağlayacak derinliklere sahiptir, işte o sözleri ve sahiplerinin hayatlarına dair kısa açıklamaları sizler için bir araya getirdik.

Felsefeye ilgisi olsun olmasın artık herkes ünlü filozofların yüzyıllar öncesinden kalma sözlerine aşina olabiliyor. Nasıl mı? Tabii ki sosyal medya paylaşımları sayesinde… Farklı postlarda ünlü filozofların sözlerinin paylaşılması sosyal medyanın eskimeyen trendleri arasında yer alıyor. Biz de bu yazımızda sizlere sosyal medyada paylaşmaktan öte üzerinde durulup düşünülmesi gereken, hayata belki de başka bir açıdan bakmanızı sağlayacak filozof sözlerinden örnekler sunmak istiyoruz.

Seneca

Romalı bir filozof, devlet adamı ve tragedya yazarı olan Seneca’nın İmparator Neron’un tahta çıktığı ilk yıllarda imparatorluğun politikasına yol veren kişilerden olduğu bilinir. Seneca, Stoacı maddeciliği benimsemekle birlikte Tanrı’nın aşkın olduğunu öne sürdüğü ve pratik felsefeyi öne çıkararak gerçek erdemle değerin insanın içinde olduğunu savunur. Seneca felsefe tarihinde Roma Stoası ya da Yeni Stoa olarak adlandırılan öğretinin üç kurucusundan ilki olarak kabul edilir. 

• İnsanoğluna bahşedilmiş en büyük nimet, içimizde ve ulaşabileceğimiz yerdedir. Bilge bir kişi sahip olmadığını arzulamak yerine, her ne olursa olsun kendinde olanla mutlu olmayı bilir.
• Mutsuzsan, geçmişte yaşıyorsun. Endişeliysen, gelecekte yaşıyorsun. Huzurluysan, şu anda yaşıyorsun.
• İnsan iyi şeyler üzerine düşündükçe hem kendi dünyası hem de tüm dünya daha iyi bir hale gelir.
• Konuşmak ihtiyaç olabilir ama susmak sanattır.
• Eğer öküzlerle domuzlar konuşabilseydi, yemden başka şey düşünenlerle alay ederlerdi.
• Eldeki para hürriyetin aletidir. Fakat peşi kovalanan para, tam tersine kölelik aletidir.
• Her şey değişir ve hiçbir şey olduğu gibi kalmaz. Doğa her şeyi değiştirir ve her şeyin şeklini değişmeye zorlar.
• Yalnızlığı çekilmez kılan birçok sebep vardır ama, yaInızIık bize gerçek dostlarımızın kim olduğunu hatırlatır.
• Tanrı soyIu ruhIarı sert biçimde sınıyorsa, bunda şaşıIacak ne var? Erdemin kanıtı asIa koIay değiIdir. TaIih bizi kamçıIar ve vurarak ezer, dayanaIım! Bu vahşet değiI, bir mücadeIedir; bu mücadeIeyIe ne kadar sık karşıIaşırsak o kadar cesur oIuruz.
• Sen benim kütüğümü yuvarIa, ben de seninkini.
• Cüce, dağa da çıksa cüce, dev, kuyuya da girse devdir.
• İnsanIar arasında tanrın seni görüyormuş gibi yasa. Tanrıya dua ederken de insanIar seni dinIiyormuş gibi dua et.
• Bir yanı dinIemeden karar veren doğru karar vermiş oIsa biIe adaIetsizIik etmiş sayıIır.
• Yeryüzünde gün ışığına Iayık oImayan nice insanIar vardır, ama güneş her gün yeniden doğar.
• Sevip de kaybetmek, sevmemiş oImaktan daha iyidir.
• Yaşıyorsak, haIa umut var demektir.
• Hayat bir öyküye benzer, önemIi oIan yani eserin uzun oIması değiI, iyi oImasıdır.
• İnsan mantıklı düşünen bir hayvandır.
• Hayat bu, zaman gelir, her şey bir anda son oIur. Hayat bu, son dediğin an, her şey yeniden can buIur.

Lao Tzu

Taoizmin kurucusu kabul edilen bu önemli Çin filozofunun en önemli eseri Tao-Te-Ching’dir. Bu eser doğru yol ve ilke demek olan Tao ile Tao’nun insanda ortaya çıkışı, erdem anlamlarına gelen Te kavramları üzerine kuruludur. 81 bölümden oluşan eserde anlatıldığı üzere Tao; her tür bilginin üstünde, önsüz, sonsuz, adsızdır. Varlığı doğuran yokluktur bu nedenle her varlık sonunda ona döner. Tao’ya uygun olarak davranan yöneticiler iyi kabul eden Taoculuk Lao Tzu’dan sonra pek çok yandaş bularak Çin’deki en büyük felsefe okullarından biri haline gelmiştir.

• Hayat, çözülmesi gereken bir problem değil; deneyimlenmesi gereken bir gerçekliktir.
• Büyük insanlar veda ederek gider, basit ve küçük insanlar ihanet ederek giderler.
• Birisi tarafından delice sevilmek size güç verir, birisini delice sevmek ise cesaret.
• Yaşarken, toprağa yakın olun. Düşünürken, basit düşünün. Anlaşmazlıklarda adil ve cömert olun. Ailenizleyken her şeyinizle orada olun.
• Biri ne zaman bir başkasını iyi insan yapmaya çalışsa, bana göre günah işliyordur…
  Sen kimsin ki yol göstereceksin?
  Sen kimsin ki rehberlik edeceksin? Ve ne kadar çok rehber olursa, emin ol o kadar çok kargaşa olur…
  Herkesi kendi haline bırak sen kimsin?
• Emretmeden yönetebiliyorsanız lidersiniz demektir.
• Değerli insanların yüceltilmemesi; kıskançlığı önler. Nadir bulunan şeylerin üretilmemesi; hırsızlığı önler. Arzu edilecek şeylerin teşhir edilmemesi; halkın kalbindeki fesadı önler. Bilge yönetici: kalpleri kirden temizler, karınları doyurur, hırsı öldürür, kemikleri güçlendirir, halkı bilgi ve istekten uzak tutarak masum kalmasını sağlar, kurnazlığı önler, hiçbir şey yapmamayı yapar. Böylece her şey düzene girer.
• Çözümlemeye bölmeye, şeyler arasında kıyaslama yapmaya son verin. Sadece evrenin merkezinde olduğunuzu görün, Her şeyi ve her varlığı; Sonsuz bedeninizin bir parçası olarak kabul edin.
• Dişi daima sakinliği ile erkeği yener.
• Acele karar vermeyin. O zaman sizin de herkesten farkınız kalmaz. Hayatın küçük bir parçasına bakıp, tamamı hakkında karar vermekten kaçının. Karar aklın durması halidir; karar verdiniz mi, akıl düşünmeyi, dolayısı ile gelişmeyi durdurur. Buna rağmen akıl insanı daima karara zorlar; çünkü gelişme halinde olmak tehlikelidir ve insanı huzursuz yapar. Oysa gezi asla sona ermez. Bir yol biterken yenisi başlar. Bir kapı kapanırken başkası açılır. Bir hedefe ulaşırsınız ve daha yüksek bir hedefin hemen oracıkta olduğunu görürsünüz.
• Mutluluğun kökü derdin içine gömülüdür. Dert, mutluluğun arkasında pusuda bekler. Geleceğin ne taşıdığını kim bilebilir ki?
• Benim üç hazinem vardır. Onları gözbebeğim gibi saklarım: birincisi sevgidir, ikincisi kanaatkarlıktır, üçüncüsü tevazudur.
• Bir insan, doğduğunda yumuşak ve güçsüzdür; öldüğünde, sert ve bükülmez. Bitkiler canlıyken yumuşak ve esnektir; öldüklerinde sert ve kuru. Bu yüzden sertlik ve bükülmezlik, ölümün yoldaşlarıdır, yumuşaklık ve narinlik hayatın yoldaşları. Bu yüzden; bir ordu sertleşince savaşı kaybeder. Bir ağaç sertleşince kesilir. Büyük ve güçlüler aşağıya aittir. Narin ve güçsüzler yukarıya.
• Kim dünyayı ele geçirmek ve onun efendisi olmak isterse; başarısız olur. Dünya kutsal bir vazodur: kendisinin ele geçirilmesine ve kullanılmasına dayanamaz. Onu kullanmak isteyeni yok eder. Onu ele geçiren, onu kaybeder. Kimileri yolu açar, kimileri ise yoldan yürür. Kimilerinin nefesleri hafiftir, kimilerinin sert. Kimileri güçlüdür, kimileri zayıf. Kimileri ayakta durur, kimileri ise düşer. Bilge olan kimse, her türlü aşırılıktan, taşkınlıktan ve dengesizlikten uzak durur.
• Aşırı seven, acımasızca karşılıksız bırakılır. Aşırı toplayan, kaybını fazlalaştırır. Az ile yetinmek, kaybı önler. Zamanında durmak, her türlü kötülüğü önler.
• Su gibi olmalısın. Kırılmamak için bükül, düz olmak için eğril, dolmak için boşal, parçalan ki yenilen.
• Fidelerin de bir hayatı var. Birbirlerine çok yakın duramazlar, yoksa bu büyümelerini önler. Tıpkı biz insanlar gibi. Hayatta birbirimize saygı göstermeliyiz. Bu şekilde barış içinde ve mutlu yaşayabiliriz.
• Başkalarını çözmek kuvvettir. Kendini çözmek ise gerçek güçtür.
• Bilmediğini bilmek en iyisidir. Bilmeyip de bildiğini sanmak tehlikeli bir hastalıktır

Kierkegaard

Korku, ironi, inanç ve özgürlük üzerine kaleme aldığı yazılarla Kierkegaard, düşünce dünyasına önemli katkılarda bulunmuştur. Kopenhag doğumlu filozof teoloji, edebiyat ve felsefe eğitimleri almış olup dikkat çeken ilk çalışması ile dönemin egemen felsefesi olan Hegelciliğe eleştiriler getirmiştir. Kierkegaard’a göre hayatın Hegel’in düşündüğü gibi bürokratik bir tarzda akılcılaştırılması mümkün değildir. Tanrı’ya inanç ise özgür bir inanma edimi ile olmalıdır. Felsefenin filozofların bireysel çabalarının ürünü olduğuna inanan Kierkegaard’ın belli bir duruşu sürdürme konusundaki tavrı nedeniyle bazı düşünürler tarafından felsefeye hiçbir katkı sağlamadığı iddia edilir.

• Mutluluk, kelebeğe benzer. Siz yakalamaya çalıştıkça o, kaçıp gider. Ne zaman ki dikkatinizi farklı şeylere verirsiniz, ancak o zaman gelir ve omzunuza konar.
• Kıskançlık, gizlenen bir hayranlıktır.
• Kendisini açıklayamayan kişi sevemez ve sevemeyen kişi tüm insanların en mutsuzudur.
• Birisini nasıl çalıştıracağınızı bilirseniz oyunu daima kazanırsınız.
• Hayat ileriye bakarak yaşanır, ileriye bakarak anlaşılır.
• İki olasılık var ya yapacaksın ya da yapmayacaksın.
  Benim samimi görüşüm ve dostça tavsiyem şudur;
  ister yap ister yapma, her ikisinden de pişman olacaksın.
• Ey muhteşem Doğa, eğer ben sana hayran olmasaydım bana bunu bir kadın öğretirdi, çünkü o varoluşun sultanıdır.
• Kimse bir insanı günaha sürüklememelidir: Farkında olmadan bile böyle bir şey yapmış kişi bundan sorumludur, ötekine borçludur, bu borcu ancak daha büyük bir iyi niyetle ödeyebilir.
• Şaşkınlık müthiştir, yeter ki gözler tetikte olsun ve unutulmasın.
• Biliyorsun kendimle konuşmayı çok severim.
  Tanıdıklarım arasında en ilgincini kendimde buldum.
• Eğitim nedir? Sanıyorum ki eğitim kişinin kendi kendine izlemesi gereken bir müfredattır ve bu müfredatı izlemeyen kişi, en aydınlık çağda doğmuş olmaktan bile pek az yarar görür.

Henry David Thoreau

• İnsanoğluna bahşedilmiş en büyük nimet, içimizde ve ulaşabileceğimiz yerdedir. Bilge bir kişi sahip olmadığını arzulamak yerine, her ne olursa olsun kendinde olanla mutlu olmayı bilir.
• İçimizdeki yanı başımızdaki düşman olmasa, uzaktakiler hiçbir halt karıştıramaz.
• En ufak bir inanç tohumu, en büyük mutluluktan daha iyidir.
• On gün birisiyle yürümek, on yıl onunla birlikte yaşamak demektir.
• Çok çalışkan olmak yeterli değil; karıncalar da çok çalışıyor. ‘Ne’ için çok çalışıyorsunuz?
• Her nesil eskilerin moda akımlarını komik bulup güler ancak güncel modayı mürit kıvamında izler.
• Hayatımız detaylarla mahvoluyor. Sadeleştirmeliyiz.
• Bir sürü insanla kadife bir minderde oturacağıma, sadece bana ait olan bir balkabağının üstünde oturmayı tercih ederim.
• En iyi hükümet, en az yöneten hükümettir.

Kendimi şöyle bir devlet düşleyerek avutuyorum: Sonunda bütün insanlara karşı doğru olmayı gözeten, bireye sanki komşusuymuş gibi davranan bir devlet! Komşularıyla yurttaşlarının tüm ödevlerini yerine getiren bir avuç kişi, onun işlerine karışmaksızın ne de onunla kuşatılmaksızın kendisinden uzakta yaşayacak olursa, bunu kendi amacına aykırı saymayan bir devlet! Bu tür meyveler veren, bu meyvelerin olabildiğince çabuk olgunlaşıp dökülmeleri uğruna sıkıntı çeken bir devleti böylesi bir oluşum daha yetkin daha parlak bir devletin yolunu açacaktır. Benim düşlediğim de bu işte. Gelgelelim henüz böylesi yok orta yerde.

Confucius

Tarihin en önemli filozoflarından olan Confucius aklın ve erdemin gücünü temel alan bir düşünce sistemi geliştirmiştir. Kendi adını taşıyan bu düşünce sistemi dünyanın en sağlam ve tutarlı öğretilerinden biri olarak kabul edilir. Doğumu ile ilgili pek çok efsane olan Confucius’un tek eseri Chun Chiu King (Bahar ve Güz)’dir. 

• Mutluluğun sırrı daha çok olanı aramakta değil, daha azın tadını çıkarma kapasitesine ulaşmaktır.
• Bana yalan söylediğine üzülmedim, bundan sonra sana inanamayacağıma üzüldüm.
• Hayatında olup biten şeylerin, dilediğin şekilde olmasını isteme; nasıl oluyorlarsa, öyle olmalarını iste. Böylece her zaman mutlu olursun.
• Çocukların kör karanlıktan korktuğu gibi biz de aydınlıktan korkarız; çocukların karanlıktan dehşetle beklediklerinden daha korkunç olmayan şeylerden.
• Gerçeği bilenler ile onu sevenler hiçbir zaman eşit değildirler.
• Devletin hazinesi adalettir.
• Hata etmek bir şey değildir, hata ettiğini unutmak kötüdür.
• Büyük ve üstün insan, daima memnun ve rahattır; küçük insan ise daima üzüntü ve telaş içindedir.
• Elmas nasıl yontulmadan kusursuz olmaz ise; insan da acı çekmeden olgunlaşmaz.
• Kelimelerin gücünü anlamadan insanların gücünü anlayamazsınız.
• Düşünmeden öğrenmek beyhude, öğrenmeden düşünmek tehlikelidir.
• Erdemini koruyabilirsen ne düşmanların ne de dostların seni incitebilir.
• Derin olan kuyu değil, kısa olan iptir.
• İnsanlar sahip olduklarını küçümser, sahip olamadıklarını önemser.
• Karanlığa söveceğine, kalk bir mum yak.
• Susmak, insanı ele vermeyen sadık bir arkadaştır.
• Bir şeyi bildiğin zaman, onu bildiğini göstermeye çalış. Bir şeyi bilmiyorsan, onu bilmediğini kabul et. İşte bu bilgidir.
• Kendisini eleştirebilen insanlar doğruyu ve güzeli bulma konusunda daha şanslıdırlar.
• Çizik bir elmas, çizik olmayan bir çakıl taşından daha iyidir

Sokrates

Felsefenin kurucularından kabul edilen Yunanlı filozof temelleri soruya soruyla karşılık vermeye dayanan Sokrates Metodu’nu diğer bir deyişle Diyalektik’i düşünce dünyasına kazandırmıştır. Ahlak felsefesini kuran Sokrates’in öğretileri yüzyıllardır insanlık üzerindeki etkilerini sürdürmektedir. Sokrates felsefesini ve dünya görüşünü diyaloglar aracılığı ile yaymış olup herhangi bir şey yazmamıştır.

• Mutluluğu isteklerimi tatmin etmek yerine, onları sınırlayarak bulmayı öğrendim.
• İnsan hür olarak yaratılmış, zincire vurulmuş olarak bile doğsa yine hürdür.
• Her kim bir canavarla çarpışmayı göze alırsa, bir canavar olmayı da göze alsın. Çünkü karanlığa uzun süre bakarsanız, karanlık da sizin içinize bakmaya başlar.
• Bir kimsenin düşüncesini açıklayamaması köleliktir.
• Havaya atılan bir taş düşünebilseydi kendi isteğiyle yere düştüğünü sanırdı.
• Kendin pahasına olduktan sonra tüm dünyayı kazansan eline ne geçer?
• Bir şeyleri değiştirmek isteyen insan, işe önce kendisinden başlamalıdır.
• Kendini bulmak istiyorsan, kendin için düşün.
• Hayret etmek bir filozofun hissidir ve felsefe hayret etmekle başlar.
• Kimseye hiçbir şey öğretemem, sadece onların düşünmelerini sağlayabilirim.
• Cahil insan kendinin bile düşmanı iken başkasına dost olması nasıl beklenir.
• Yalnız işsiz olanlar değil daha iyi işler yapabilecek olanlar da başıboştur.
• En derin arzular genellikle en ölümcül nefretlere sebep olur.
• Sadece bir iyi vardır, bilgi ve sadece bir kötü vardır, cehalet.
• Ne pahasına olursa olsun evlenin. Karınız iyi çıkarsa mutlu olursunuz, yok fena çıkarsa o zaman da filozof olursunuz.
• Eğer istediğin olmazsa acı çekersin, eğer istemediğin bir şey olursa yine acı çekersin, hatta istediğin şey tam olarak olsa da yine acı çekersin çünkü onu kaybetme riskin vardır. Zihin böyle belalı bir şeydir. Değişimden özgür olmak ister. Hayatın koşullarından ve ölümden özgür… Fakat değişim hayatın kanunudur ne kadar direnirsen bu gerçeği değiştiremezsin.
• Tek bildiğim hiçbir şey bilmediğimdir.
• Kâinatta tesadüfe tesadüf edilmez.
• Hayattan uzaklaştığımız ölçüde gerçeğe yaklaşırız.

Friedrich Nietzsche

1844 yılında doğan Alman filozof düşüncesini 4 temel öğüt çevresinde şekillendirmiştir: kıskançlığını itiraf et, Hristiyan olma, asla alkol alma ve Tanrı öldü. Kendisinin dünyaya erken geldiğini ve insanlar tarafından 200 yıl sonra anlaşılacağını savunan Nietzsche haklı çıkmış ve hayattayken değeri anlaşılamayan isimlerden biri olmuştur. Din, felsefe, bilim, ahlak ve modern kültür üzerine yoğunlaşan Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt isimli eseri ile hafızalara kazınmıştır. Ölümünün ardından felsefenin ünlü isimlerinden biri haline gelen filozofun bu eserin şimdiye kadar yazılan en derin eser olduğu kabul edilir.

• Az şeye sahip olanın köleliği de az olur. Yaşasın asil yoksulluğum…
• Ne zaman yukarılara tırmansam, “Ego” diye bir köpek tarafından takip ediliyorum.
• Bir ülkede akıl ve sanattan çok servete değer verilirse, bilinmelidir ki orada keseler şişmiş, kafalar boşalmıştır.
• Ümit mi? Ümit en son kötülüktür. Ümit kötülüklerin en kötüsüdür çünkü işkenceyi uzatır.
• Müzik olmadan hayat hata olurdu.
• İnsan ağaca benzer ne kadar yükseğe ve aydınlığa çıkmak isterse o kadar kök salar yere, aşağılara, karanlığa, derinlere, kötülüğe.
• Gerçekten kül olmadan kendinizi nasıl yenileyebilirsiniz.
• İnançlar hakikat düşmanları olarak yalanlardan daha tehlikelidir.
• Kendinden hiç söz etmemek çok soylu bir ikiyüzlülüktür.
• Sevilmiş olma isteği kendini beğenmişliklerin en büyüğüdür.
• İçine doldurulacak şey olduğu zaman, günün yüzlerce cebi vardır.
• Bir kurbanın yoldaşı o kurbandan daha çok acı çeker.
• Kötü belleğin iyi tarafı, aynı şeylerden birçok kez, ilk kez gibi yararlanmaktır.
• Alev başka şeyleri aydınlattığı kadar aydınlatmaz kendini. Bilge de böyledir.