Franchise veren firmalar ve franchise sistemi ile ilgili öğrenilmesi gereken birçok detay bulunur. Genel olarak bazı uluslararası firmalar franchise almak isteyen girişimcilere franchise haklarını kendi adına sunar. Diğer bir deyişle Franchise sözleşmesinde yer alan maddeleri karşılayan aynı ülkedeki girişimcilere de farklı bir ülkede faaliyet gösteren yatırımcılara da franchise verme yetkisini kendilerinde tutarlar. Ancak yurt dışına bayilik veren her firma aynı sistemi benimsemeyebilir. Bazı firmalar farklı ülkelerde franchise ağı kurma yetkisini o ülkelerin Pazar özelliklerini tanıyan başka bir firmaya devredebilir. İşte bu durumda franchise veren firma ile hedef ülke piyasasında franchise vermeyi isteyen firma arasında master franchise sözleşmesi imzalanır.
Master Franchise Nedir?
“Master Franchise nedir?” sorusuna şu şekilde bir yanıt verilebilir: “Franchise açma ya da açtırma yetkisinin belirli bir bölgede ya da bir ülkede ana firma tarafından tek bir yetkili firmaya verildiği franchise modeli ‘master franchise sistemi” olarak tanımlanır.
Master franchise sisteminden yetki alan firma faaliyet alanında franchise verirse kendisine bağlı olarak çalışan alt bayilere destek sağlamak ile yükümlüdür. Ek olarak master franchisee olarak franchise sistemini genişletme ve işletme gibi görevlere de sahiptir. Sözleşme süresince taraflar arasında anlaşmaya varılan konularda yetkisi bulunan master franchisee; ana firmaya göre franchise alan, franchise açma yetkisi verdiği firmalara göre franchise veren firma konumundadır. Master franchise sistemini kullanan bir firmadan franchise alan işletmesinde master franchisee denetimine tabidir. Genellikle uluslararası firmalar tarafından benimsenen master franchise sistemi, master franchise sözleşmesi ile resmiyet kazanır.
Master franchise sisteminin franchise veren ana firma tarafından en büyük avantajı girilen hedef pazardaki organizasyonun yerel pazarın dinamiklerine hakim, hedef kitlenin tüketim alışkanlıklarını bilen ve organizasyon yapısını bu doğrultuda kuracak girişimcileri değerlendirebilen bir iş ortağına kavuşmaktır. Ancak tüm sistemlerde olduğu gibi master franchise sisteminin de ana firma için bazı dezavantajları bulunur. Ana firma bir ülkede master franchisee yetkisinde açılan bayiler üzerinde denetim hakkında sahip değildir. Dolayısıyla master franchisee yetkilerini suiistimal ederek ana firmanın ülkedeki ticari imajına zarar verebilir. Bu nedenledir ki master franchise sözleşmesinde sözleşmenin fesih edilmesini gerektiren şartların kapsamlı olarak belirtilmesi gerekir. Master franchisee ve ana firma yükümlülüklerini yerine getirdiği takdirde bu sistemin oldukça başarılı sonuçlar doğurduğu söylenebilir.
Master Franchise Sözleşmesi Nedir?
Master franchise sözleşmesi; franchise veren firmanın franchise verme, franchise sistemini genişletme ve işletme gibi konularda yabancı ülkedeki bir başka firmayı yetkilendirildiği iş modelini resmileştiren sözleşme olarak açıklanabilir.
Franchise veren ana firma doğrudan veya dolaylı olarak franchise verme yetkisinden vazgeçip dolaylı olarak franchise vermeyi tercih ettiğini master franchise sözleşmesi imzalayarak beyan eder. Taraflar arasındaki ticari bağı oluşturan master franchise sözleşmesi mümkün olduğunca kapsamlı hazırlanarak anlaşmazlıkların oluşması engellenir.
Master Franchise Sözleşmesi Hangi Bölümleri İçerir?
Master Franchise sözleşmesi maddeleri şirketten şirkete değişiklik gösterebilir. Master franchise yetkisi veren ana firma diğer bölgelerde yaşadığı anlaşmazlıklardan ve elde ettiği deneyimlerden yola çıkarak master franchise sözleşmesi üzerinde değişiklikler gerçekleştirebilir. Fakat yine de master franchise sözleşmesi kapsamında standart maddelerden ve bölümlerden bahsetmek mümkündür. Dünya genelindeki master franchise sözleşmesi örnekleri incelendiğinde ortak bölümlerden bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:
1. Sözleşmenin imzalanış tarihi
2. Sözleşmenin tarafları
3. Master franchisee yükümlülükleri (Franchise sistemini sürdürmek, işletmek ve geliştirmek; know how gizliliği sağlamak gibi.)
4. Sözleşmeye konu olan haklar
5. Ana firmanın yükümlülükleri
6. Ana firmanın hakları
7. Sözleşme bedeli ve ödeme şekilleri
8. Sözleşmenin ihlali halinde başvurulacak yasal merciiler
9. Sözleşmenin geçerlilik süresi
10. Master franchise sözleşmesi fesih nedenleri
Master Franchise Sözleşmesi ile İş Kurmanın Avantajları
Master franchise sözleşmesi imzalayarak bir bölgede ya da bir ülkede ana firmanın bayilik açma yetkisi almanın girişimciler için birçok avantajı bulunur. Master franchisee olunca genellikle dünyaca ünlü bir markanın güvencesi hissedilir ve piyasadan gelen talepten sorumlu olunur. Dolayısıyla piyasaya çok iddialı bir giriş yapma fırsatı doğar ve yatırım bedeli kısa sürede amorti edilebilir.
Master Franchisee’ler Ana Firmadan Destek Alırlar
Master franchisee yetkisine sahip olan girişimciler iş kurma sürecinde tüm zorlukları kendileri çekmek zorunda kalmazlar. Franchise sisteminin en büyük avantajlarından biri olarak kabul edilen destek süreçleri master franchiseeler için de geçerlidir.
Ana Firmanın Marka Gücünü Kullanma Hakkı Kazanırlar
Master franchise sözleşmesi imzalayan girişimciler uluslararası piyasada faaliyet gösteren büyük bir markanın Pazar gücüne ortak olurlar. Bu aşamada yetki bölgesinde franchise zinciri oluşturma haklarını hem kendileri kullanabilir hem de alt bayilik sistemi kurmanın avantajlarını yaşayabilirler.
Master Franchisee ‘ler Yüksek Karlılık Elde Ederler
Master franchisee olmanın bir diğer önemli avantajı da bölgede franchise verildiği takdirde alt bayilerin seçilmesinde, eğitilmesinde ve desteklenmesinde görev almak; bunun karşılığında ise para kazanmaya devam edebilmektir. Master franchisee’ler franchise giriş ücretinin ve devamlılık arz eden lisans ücretlerinin önemli bir yüzdesini almaya hak kazanırlar. Bu yüzde markadan markaya değişebilir, detaylar Master franchise sözleşmesi maddeleri arasında belirtilir.
Karlılığı Garanti Bir İş Modeline Dahil Olurlar
Master franchise sözleşmesi ile iş kuranlar karlılığı ve efektifliği ispat edilmiş bir iş modeli ile ticari başarılarını arttırabilirler. Marka bilinirliğini sağlama ya da müşteri sadakati kazanma gibi zorlu süreçlerden muaf olurlar ve tüm kazanımlar master franchise sözleşmesi imzalanması ile birlikte elde edilebilir.
Prestij ve Etki Kazanırlar
Master franchise sözleşmesi imzalayan girişimciler yetkili oldukları piyasada büyük bir prestij kazanırlar. İş dünyasında başarılı oldukça artan etki mekanizmasının artılarını da görmeye başlarlar. Franchise verme hakkına sahip olmanın yanı sıra dünyaca ünlü bir firmanın iş ortaklarından birine dönüşen girişimciler gelecekteki kariyerleri için de yatırım yapmış olurlar.
Bölgedeki Tek Hakim Olurlar
Birçok master franchise sözleşmesi ülke genelinin tek sorumluluğunu master franchisee’ye devreder. Franchise sistemindeki bayiler arasındaki rekabet bu nedenle master franchisee için geçerli değildir. Onun görevi diğer bayileri kontrol etmek, marka prestijini ve karlılığını koruyup kazancı çoğaltmaktır.
Master Franchisee’lerin Personel Giderleri Azdır
Master franchisee olanlar hizmet vermedikleri için çok fazla personele gerek duymazlar. Yeni açılan franchise şubelerinin denetimi, girişimcilerin eğitimi, desteklerin organize edilmesi vb. çatı süreçler için personel istihdam edilmesi yeterlidir. Dolayısıyla standart franchise sistemine göre personel maliyetleri azalır.
Master Franchisee’lerin Müşteri Memnuniyeti Kavramı Farklıdır
Elbette tüm master franchisee’ler markaya duyulan memnuniyeti arttırmak ya da stabil hale getirmek zorundadır. Ancak bu sorumluluk asıl master franchise tarafından yetkilendirilen girişimcilere aittir. Master franchisee’ler markaların müşterileri ile doğrudan görüşmek ya da onların memnuniyetini kazanmak zorunda değildir.
Master Franchise Veren Firmalar
Türkiye’de master franchise sistemi giderek yaygınlaşıyor. Türkiye’de faaliyet gösteren dünyaca ünlü markaların bazılarının şubeleri master franchise sözleşmesi imzalandıktan sonra açılıyor. Türkiye’de master franchise sistemi uygulayan markalar arasında IKEA, Starbucks, Gloria Jean’s Coffees, Burger King, Arby’s, Popeyes, Usta Dönerci, Sbarro, Usta Pideci, Kahve Durağı, Dante Coffee, Attirance Kozmetik, C House, Teriyaki, Mr. Pretzels, Build-A-Bear, Rit’s Italian Ice ve Maid2Clean gibi firmalar yer alıyor.
Sonuç olarak, siz de master franchise sözleşmesi avantajlarını yaşamak istiyorsanız master franchise veren firmalar tarafından yayımlanan ilanları inceleyebilir, şartları size uygun olan markalarla yola çıkabilirsiniz. Master franchise sözleşmesi dahilindeki tüm maddeleri müzakere ederek, ödemeleri kazançla paralel dönemlere denk getirerek, alacağınız destekleri sorgulayarak, sektördeki rakipleri inceleyerek, Türkiye ile benzer niteliklere sahip pazarlarda ana firmanın nasıl bir performans gösterdiğini takip edip süreci kesinlikle aceleye getirmeyerek başarılı bir ticari faaliyet başlatabilirsiniz.