İpragaz’ın kurucusu Yücel Kurttepeli, şirketin 50’nci yılında İpraş’ta bacada boşa yakılan LPG’den, Koç Grubu yüzünden dava açışına, TPAO’yla ortaklığına kadar anılarını anlattı. Kurttepeli, “LPG, 50 yıl önce İpraş’ın baca gazıydı. Bugün, İpragaz’ın yüzde 100 Hollandalı SHV Gas’a ait ama 76 yaşında olmama rağmen beni tek imza yetkisiyle yönetim kurulu başkanı olarak tutuyor” dedi.
HALEN yüzde 100’ü Hollandalı SHV Gas’a ait bulunan İpragaz’ın kurucusu Yücel Kurttepeli, “76 yaşındayım. Şirkette hiç hissem yok. Ancak, tek imza yetkisi de verip, bu yaşıma rağmen yönetim kurulu başkanlığını yürütmemde ısrar ediyorlar. Ben de Genel Müdürümüz Selim Şiper ve ekibine yardımcı oluyorum” dedi. Kurttepeli, o zamanki adı İpraş olan rafineride bacadan çıkan LPG’yi tüpe doldurup pazara sunmak üzere 1961 yılında Eureka Metal adıyla yola koyulduklarını anımsattı. Kurttepeli, İpragaz’ın 50’nci yılı nedeniyle düzenlenen toplantıda anılarını anlattı.
İpraş, bacada yakıyordu
1957-58’lerde bazı küçük çaplı iş sahiplerinin Beyrut ve Yugoslavya’da doldurdukları tüpleri Türkiye’de pazarlamaya çalıştığını belirten Yücel Kurttepeli, şunları söyledi: “Birkaç ortağımla birlikte 1960’ta Eureka Metal’i kurduk. Amacımız kilit işi yapmaktı. İhtilal dönemiydi. Bu konuda bazı yasaklar devreye girdi. Bunun üzerine LPG konusuna kafa yormaya başladık. Bu amaçla o zamanki adı İpraş (şimdi Tüpraş) olan rafineriye gittik. O günlerde LPG, İpraş için bacadan çıkan atık gazdı ve yakıyorlardı. Bu gaza talip olduk ve sözleşme yapıp, tüplere doldurarak satacağımızı söyledik. 1961 yılı Nisan ayında da ilk dolumu yaptık.”
Fethi Çelikbaş inanmadı
Nisan 1961’deki açılışlarına katılan bakanlar arasında Fethi Çelikbaş’ın da bulunduğunu vurgulayan Kurttepeli, o günkü anısını şöyle paylaştı: “Biz, doldurduğumuz tüpün 4 kişilik bir aileye mutfakta bir ay yetebileceğini anlattık. Rahmetli Çelikbaş inanmadı. Birlikte yemeğe giderken bir tüpü tarttık. Başına nöbetçi diktik ve ocağı yaktık. Yemekten dönüşümüzde tüpü yeniden tarttık, bizim düşündüğümüz kadar sarfiyat olmuştu. Sayın Çelikbaş yine inanamadı. Nöbetçiye, ‘Birileri girip tüpü yeniden doldurmuş olmasın’ diye fırça attı.”
Gazı Koç’a verdiler, dava açtı
Halkın başlangıçta patlar diye tüpten korktuğunu dile getiren Kurttepeli, şunları anlattı: “Biz de muhtarlara ocağıyla birlikte bedava tüp dağıttık. Derken Vehbi Koç, Aygaz’ı kurdu. İpraş bize gaz vermeyi kesti. ‘Neden’ diye sorduk. Gazın tümünü Koç’a bağladıklarını, o şirketi daha güvenilir bulduklarını sölediler. İpraş’a dava açtık, gazın bir bölümünü kurtardık.”
Daha sonra yüzde 49’u TPAO’ya ait olmak üzere İpragaz’ı kurduklarını dile getiren Yücel Kurttepeli, şunları dile getirdi: “1989’da Kamu Ortaklığı İdaresi, TPAO’nun hisselerini satmayı gündemine aldı. Biz istedik, ‘Olmaz, yabancılara satılacak’ dediler. Baktık ki rastele bir ortak gelmesi söz konusu, ortaklarımla birlikte yüzde 49’luk hissemizi Fransız Primagaz’a 47 milyon dolara satıp çıktık. Primagaz, 2.5 yıl sonra TPAO’daki hisseleri de 89 milyon dolara alıp, İpragaz’ın yüzde 100 sahibi oldu.”
Yönetimi bana bıraktılar
Primagaz’ın kendisinden şirketi yönetmesini istediğini haydeden Kurttepeli, şöyle konuştu: “Ben o zaman 50’li yaşlardaydım. Başka işler yaparım diye kalmak istemedim. Israr ettiler. Bunun üzerine yüzde 11 hisse alıp kaldım. Onu da 2000 yılında satıp, emekli olmak istedim. Primagaz’ı 1999’da alan Hollandalı SHV Gas, benden yönetim kurulu başkanlığını hem de tek imza yetkisiyle sürdürmemi istedi. 76 yaşındayım. Hâlâ aynı görevi sürdürüyorum.”
1989’da yüzde 49’u 47 milyon dolardı 2000’de yüzde 11’i 44 milyon dolara gitti
YÜCEL Kurttepeli, 1989’da ortaklarıyle yüzde 49’luk hisselerini Primagaz’a 47 milyon dolara sattıklarını anımsatarak, “1992’de yüzde 100’ü alınca beni yönetimde tutmak istedliler. Yüzde 11 hissseyi geri aldım. O hisseleri 2000’de sattım. İpragaz’ın o gün değeri 400 milyon dolardı” dedi.
Gazda reklam yasağı ocak ve fırınla delindi
YÜCEL Kurttepeli, LPG reklamlarının yasaklanması gündeme geldiğinde ortaya çıkan durumu şöyle özetledi: “Aygaz, Arçelik avantajını kullanıp Aygaz marka fırın, ocak reklamlarına başladı. Tüpgaz demeden Aygaz markasını ciddi noktaya getirdi. Biz de İpragaz markasıyla tencere, tava bile üretip sattık.”
Demirel, 1992’de çiftçi borcunu İpragaz’dan gelen parayla ödedi
YÜCEL Kurttepeli, İpragaz’daki TPAO hisselerinin özelleştirilmesinin 1989 yılından itibaren gündeme alındığını anımsatarak, şunları anlattı:
Hisselerimizi sattığımız Fransız Primagaz, İpragaz’ın TPAO’daki hisselerine de talip oldu. İhale 1992’de gerçekleşti. Süleyman Demirel yeni Başbakan olmuştu. Meydanlarda çiftçiye “Alacaklarınızı en kısa sürede öeyeceğim” diye söz vermişti.
Primagaz, bir yandan İpragaz’ın kamudaki hisselerine talip olmuş, diğer taraftan da ihalenin onay sürecin uzamasından, iptal edilmesi olasılığından tedirginlik duymuştu. Demirel bizzat Kamu Ortaklığı İdaresi’ni aradı, garanti verdi. İhale sonrasında paranın da bir haftada yatmasını istedi.
İhale gerçekleşti. Primagaz, en yakın rakibini ikiye katlayarak, 89 milyon dolara hisseleri aldı. Primagaz’ın yatırdığı parayla çiftçi alacakları ödendi.
Cirosu 1.8 milyar liraya çıktı Evas’ın tüpü Brezilya’ya uzandı
İPRAGAZ Genel Müdürü Selim Şiper, şirketin son verilerini şöyle dile getirdi:
Geçen yıl ciromuz 1.6 milyar liraydı. Bu yılı 1.8 milyar lira.
Miktarda 500 bin tonu aşıyoruz.
Otogaz kiti satışı ve ısı şemsiyesinde 100 milyon liraya ulaştık.
1100 çalışanımız var. İSO “En Büyük 500” liginde ilk 25’e gireceğimizi öngörüyoruz.
Tüp üretimi yapan şirketimiz Evas, dünyada ilk beşte. Almanya’daki pazar payı yüzde 30, Romanya’da yüzde 65. Brezilya’ya bile tüp satıyoruz.
Tüplerin ömrü 50-60 yıla kadar uzanır, biz 25 yılı geçirmeyiz.
Teknelere de gaz sistemleri takıyoruz. 30 tekne gazla çalışmaya başladı. Bu konu biraz yavaş ilerliyor.Hürriyet
