İthalat Yaparken Karşılanmanız Gereken Yasal ve Mali Yükümlülükler
“İthalat nasıl yapılır?” sorusunun cevabı aslında sanıldığı kadar karmaşık değildir. Ancak bu sorunun cevabını adım adım almak ve her aşamada oldukça tedbirli davranmak gerekir. İthalat üzerine iş fikirleri yapmak isteyen kişilerin karşına çıkabilecek bazı bilinmezler sürecin istenilen şekilde ilerlememesine neden olabilir. Bu bilinmezlikleri ortadan kaldırmak için ithalat nasıl yapılır? sorusuna cevap verecek, kilit konular hakkında bilgi edinmekte fayda vardır. İthalat yapmaya başlamadan önce GTİP numarası, ürüne özel ek gözetimler ve vergiler hakkında bilgi sahibi olmak satın alınan ürünlerin maliyetlerinin doğru bir şekilde hesaplanması açısından büyük önem taşır. İthalat yapmaya başlamadan önceki süreçte edinilmesi gereken bu konuları detaylı bir şekilde inceleyerek ithalat nasıl yapılır? Sorusunu soranlar için cevap vermeye çalışacağız.
GTİP Numarası Nedir? Ne İşe Yarar?
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu ya da kısaca GTİP olarak bilinen numara sistemi gümrük tarife cetvelinde kullanılan 12 haneli kodların genel adıdır. Bu kodlar dünya genelinde ticaret yapmayı mümkün kılarken aynı zamanda ülkeler için özelleştirilmiş denetimleri ve vergilendirmeleri istatistiki olarak da takip etmeyi sağlar. İthalat veya ihracat yapılan her ülke bu kodları kendi sistemine entegre edecek şekilde kullanılır. Numara sisteminin temeli The Harmonized Commodity Description and Coding Systems olarak da bilinen ve uluslararası düzeyde ticareti gerçekleştirilen tüm malların sınıflandırılmasına olanak sağlar. Dünya Gümrük Örgütü tarafından yapılan düzenlemelerin yanı sıra ülkemizde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın da yapmış olduğu çalışmalar ile sayesinde Türkiye’ye özgü GTİP numaraları belirlenir.
İthal Edeceğiniz Ürünün GTİP Numarasını Neden Bilmelisiniz?
???? GTİP numarası söz konusu olan ürünle ilgili bir mevzuat ya da düzenleme olup olmadığının anlaşılması, vergi ödemelerinin net bir şekilde belirlenmesi, ürünle ilgili gerekli sertifikaların ve analizlerin ithalat öncesi süreçte üreticiden istenmesi açısından önem taşır. HS kodu olarak da bilinen bu numarayı ithal edilecek her ürün için önceden öğrenmek ve ürün kodu ile birlikte bir gümrük müşavirine danışmak gerekir.
???? GTİP numarasının ithalat anlaşmasının ya da ilgili anlaşmaya bağlı ödemelerin yapılmasından önce mutlaka alınması gerekir. Aksi takdirde ülkede satışı yasaklanmış, sınırlandırılmış ya da satışı için ciddi laboratuvar analizleri talep edilen bir ürüne para bağlanabilir. Bu tür sorunların ortaya çıkmaması ve oluşabilecek sorunlara karşı önceden önlem alınabilmesi için GTİP numarasının mutlaka öğrenilmesi gerekir.
???? İthal edilecek ürünlerin içeriğinde bulunan farklı malzemeler bile ödenmesi gereken vergide değişime neden olur. Konfeksiyon sınıfındaki ürünlerden %30 ek vergi alınabilirken, kaplanmış konfeksiyon ürünlerinde ek vergi alınmaz. Oldukça ince çizgilerin olduğu bu tarife ithalat yapacak kişilerin ürün maliyetini hesaplaması açısından hayati önem taşımaktadır. Ayrıca hatalı olarak bildirilen GTİP bedeli fark edildiği zaman normalde ödenmesi gereken ama yanlış bilgilendirme sebebiyle ödenmemiş olan verginin 3 katı ceza ödenir. Cezaya ek olarak yanlış bildirilen GTİP’nin ait olduğu ürün TSE ya da CE gibi bir denetim gerektiriyorsa ve denetim sonunda belge alınamazsa tüm ürünlere el konulmasının yanı sıra gümrüklenme değerinin 2 katı kadar ceza ödenmesi gerekir.
Ürüne Özel Ek Gözetimler ve Vergiler
Bir ürünün ithal edilmesi ve satışa sunulması sonucunda söz konusu ürünü üreten yerli üreticilerin bu işlemlerden etkilenmemesi ve zarar görmemesi için ürüne özel ek gözetim uygulaması yapılmaktadır. İthalata bağlı olarak ortaya çıkacak vergi kayıplarının da önlenmesini sağlayan bu düzenleme ile söz konusu ürünün adeti için asgari ücret belirlemesi yapılır. Eğer ithalat yapan şirket ürünü belirlenen asgari ücretin altında satın aldıysa aradaki farkın tamamlanması için ek vergi uygulaması yapılır.
İthal edilen her ürün gümrük gözetime girmek zorunda değildir. Gümrük gözetime alınacak ürünlerin kriteri söz konusu ürünün yerli üreticisi olması, devlet tarafından söz konusu ürünün birim fiyatlandırılmasının altında bir fiyatla satın alınması gümrük gözetim için gerekliliktir. Aksi durumlarda ithal edilen ürünler bu gözetime tabi tutulmaz. Ayrıca 10 ya da daha az sayıda ürün için yapılan ithalat işlemlerinde söz konusu ürün gümrük değerine bakılmaksızın gözetimden muaf tutulur.
Gözetimde Bekleme Süresi ve Ardiye Ücreti
GTİP numarasının ve gümrük müşavirliğinin ithalat yapan kişiler için önemi gözetim bekleme süresinde daha net bir şekilde oraya çıkar. İthalatı yapılacak olan ürünün kıymet bedeli yapılan inceleme sonucunda devlet tarafından belirlenen değerin altında ise bu ürünün ithal edilmesinin iki yolu vardır. Söz konusu ürünle ilgili matrah artışı yapılması ya da Ekonomi Bakanlığı’nın düzenlediği gözetim belgesi ile birlikte gerekli evrakların gümrük idaresine ibrazı sonucunda ürün ithal edilebilir hale gelir.
İthal edilen ürünlerde alınacak olan vergilen söz konusu ürünlerin gerçek değeri üzerinden değil, kıymet bedeli üzerinden hesaplanır. Bu noktada ortaya çıkan bir diğer masraf ise ithal edilen ürünler gümrüklü sahaya nakledildiği ve bu sahadan çıktığı gün arasındaki depolama ücretidir. Eğer ithal edilen ürünler için ek vergi uygulaması gerekiyorsa, söz konusu ürünler için gerekli belgeler tedarik edilmemişse ürünlerin gümrükten çıkışının yapılabilmesi için tüm işlemlerinin tamamlanması gerekir. Bu gereklilikle birlikte ürünün bekleme alanında geçirdiği süre için ardiye ücreti ödenir. Ardiye ücreti= ithalatı yapılan ürünün bekleme süresi x günlük ithalat ardiye ücreti formülü ile hesaplanır.
İthalat nasıl yapılır? sorusu oldukça kapsamlı bir cevaba ihtiyaç duysa da bu alanda bir iş yapmadan önce GTİP, ek gözetim ve vergiler, beyannameler, standardizasyonlar gibi farklı alanlarda detaylı araştırmaların yapılması gerekir. İthalat sürecini başlatmadan önce ürünü belirlemek, belirlenen ürüne ait tüm evrakları gümrük müşavirine inceletmek, ürünüm GTİP’si ile ortaya çıkabilecek ek maliyetleri hesaplatmak gerekir. Tüm bu işlemler sonucunda elde edilecek verilen söz konusu ürünün gerçek maliyetini hesaplamayı sağlar ki bu da bir ticaret insanı için kritik bir bilgidir. Ürünün kârlılığının belirlendiği nokta tam olarak gerçek maliyetinin belirlendiği nokta olduğu için ithalat yapmayı düşünen herkes bu bilgilere sahip olarak planlama yapmaya başlamalıdır.
