İroni aslında söylenenin tam tersi demektir. İroni kelimesi dolaylı bir anlatımı işaret eder. İroni, dilimizde söylenenin tam tersinin kastedildiği ifadedir.
İroni, mimik, jest ve tonlama ile desteklenebilir. İroni söylenenin sözün tersini kastederek, kişiyle veya olayla alay etme anlamlarına gelir.
İroni Ne Demek?
Bazen cümleler kurulurken ve cümlelerdeki kelimeler seçilirken asıl ifade edilmek istenin tam tersi şekilde hareket edilir. Söylenmek istenenin tam tersinin ifade edildiği, alayın ve söz sanatlarının kullanıldığı ifadeler “ironi” olarak tanımlanır.
İroni yapan kişi bahsedilen eylemi çelişki noktasına çekmeyi ve durumu gülünç hale getirmeyi hedefler. İroni, söylenenin tam tersinin önemini vurgular.
Söylenen şeyin tam tersini önemser. Anlatıcının önemli bulduğu noktanın altını dolaylı olarak çizer. Günlük hayatımızda kullanarak anlatımızı daha ilgi çekici hale getirmek mümkündür.
Ironi, bir durumda ya da söylemde gerçekte ne olduğu ile açıkça ifade edilenin aksine anlamının kullanılmasıdır. Yapılan eylen ciddi bile olsa amaç başkadır.
İroni İle Anlatım
Örneğin, birisi “Bu güzel hava için teşekkür ederim” diyerek, aslında çok kötü bir havanın olduğunu ifade edebilir. Bu örnekte, gerçekte ne olduğu ile söylem arasında bir çelişki var ve bu çelişki ironi olarak adlandırılır. Bu söylemin ciddi görüntüsü altında karşıt söylenceyi barındırır. Söylenen sözün tersini kastederek dolaylı bir anlatım kullanır.
Gerçeklik ve algılanan, ifade edilen ile kast edilen, söylenen ve amaçlanan arasındaki fark ironidir. Bir kişiye ya da bir olaya karşı yapılmış olabilir. Gerçekleşebilmesi için gereken temel unsur konunun muhatabından ziyade karşı tarafa aktarılması istenen mesajın başarısıdır.
Bu açıdan yaklaşıldığında bir nevi söz sanatı olarak da kabul edilir. Ayrıca; mimik jest ve tonlama ile desteklenebilir. Yapılması düşünüldüğü kadar kolay da değildir, bu sanata başvuracak kişilerin ustalığı hakkının verilmesi adına olmazsa olmaz unsurdur.
İroni yapmak kadar, yapılan zamanlama da bu açıdan oldukça önemlidir. Arkadaş sohbetlerinde yapıldığı ancak anlaşılmadığı; dolayısıyla karşı tarafta istenen etkinin yaratılmadığı birçok olayla karşılaşmak mümkündür. Bu nedenle biraz “iğneleyici” olsa da ironi üstatlarının bu sanatı kullanacakları ortamları seçme yeteneği de önem arz eder.
Kaynak TDK Sözlük Anlamı:Türk Dil Kurumu Sözlük
İronik Ne Demek?
İronik Nedir? İronik; ironi yapılan durumu ya da olayı tanımlamak için kullanılan bir deyiştir. İroni içeren bir söylem ironik olabilir, aynı şekilde ironi şartlarını karşılayan tüm durumlar da ironik olarak tanımlanabilir. Mizahtan farklı olarak ironi, güldürmeyi değil, dikkat çekmeyi önemser.
Ironik, bir durumun ya da söylemin gerçekte ne olduğu ile açıkça ifade edilenin aksine anlamına sahip olmasıdır. Örnek olarak, birisi “Bu güzel hava için teşekkür ederim” diyerek, aslında çok kötü bir havanın olduğunu ifade edebilir. Bu örnekte, gerçekte ne olduğu ile söylem arasında bir çelişki var ve bu çelişki ironik olarak adlandırılır. Ironik olan, bir şeyin açıkça ifade edilenin aksine olduğudur.
Edebiyatta ironik söylemlere yer verilebilir, kişiler içerisinde bulundukları durumu ironik olarak sınıflandırılabilir veya tercihlerinin ironik olduğunu iddia edebilir.
İroni Nasıl Yapılır?
İroni yapmak, her yiğidin harcı değildir. Muhteşem bir gözlem gücü, ciddi bir zamanlama yeteneği ve kararlılık gerektirir. Yaparken temel amaç iğneleme olduğu için, seçilen kelimeler ve hatta bu kelimelerin nasıl söylendiği başarısını etkiler.
İroninin özünde alaycılık ve bu alaycılığı hissettirmeyecek söylemleri bulmak vardır. Zeka ile yoğrulan ironik söylemler başarısını arttırır. Elbette ironi yapılan kişinin anlama kapasitesi de “vurdu gol oldu” denmesi için gereklidir.
İroni aslına bakılırsa laf sokmak ile benzerdir, hatta daha etkili ve asil bir laf sokma tekniğidir. İroninin temel amacı kaba tabirle laf sokmak, farkındalık arttırmak ya da dikkat çekmek olsa da iğneleme yaparken seçilen açık üslup ironide yer bulmaz. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için sizlerle örnekleri paylaşmak istiyoruz.
İroni Örnekleri
- Gece boyu durmadan yemek yemeyi sürdüren birine “Biraz daha yemek ister misin, bugün pek iştahın yok, aç kaldın” demek.
- Buluşmaya geç kalan birine “Yine erkencisin” demek.
- Somurtan ve surat asan birine “Yüzünde güller açıyor, keyfin yerinde” demek.
- Muhteşem bir fikrim var diyerek size gelen ve saçma bir fikir anlatan birine “Vay! Hayatımda duyduğum en zekice iş fikri” demek.
- Birisi “Harika bir gün değil mi?” diyerek, aslında çok kötü bir gün olduğunu ifade eder.
- Bir komedyen, sahnede “Bu akşam gerçekten kötü bir performans sergiliyorum” diyerek, aslında çok iyi bir performans sergilediğini ifade eder.
- Birisi “Bu yemeği gerçekten sevdim” diyerek, aslında çok kötü bir yemek olduğunu ifade eder.
- Birisi “Maalesef geç kaldım” diyerek, aslında zamanında geldiğini ifade eder.
- Hava yağmurlu ve soğukken birine “Harika bir plaj günü, değil mi?” demek.
- Tamamen boş bir cüzdana bakarak “Vay be! Bu kadar parayı nerede harcayacaksın?” demek.
- Birisi bir şeyi kaybettiğinde “Onu en son nerede bıraktığını hatırlıyor musun?” demek.
- Elektrik kesintisi sırasında “Televizyonun kumandasını gördün mü?” demek.
- Birisi sürekli esnerken “Uykun mu var?” demek.
- Birisi bir şarkıyı çok kötü söylerken “Senin için bir müzik ödülü almalıyız!” demek.
- Birisi bir şeyi anlamadığında “Bu konuda uzman olduğunu biliyordum!” demek.
- Birisi bir şeyi unuttuğunda “Senin hafızan gerçekten de bir filinki!” demek.
Bu kavram akıllarınızda netleşmişse yakın bir kavram olan parodi ile devam etmek uygun olabilir.
İroniyi Nasıl Kullanıyoruz?
İroni, güçlü bir ifade aracıdır ve herhangi bir yazıya derinlik ve nüans eklemek için kullanılabilir. Genellikle esprili veya alaycı bir niyetle, bir şeyi kastederken başka bir şeyi söylemeyi içeren mecazi bir dil biçimidir. İroni hem sözel hem de durumsal olabilir ve sıradan bir cümleyi alıp ona beklenmedik bir yön verme gücüne sahiptir. Bu yazıda ironinin tanımını, çeşitli biçimlerini ve günlük konuşmalarda nasıl kullanılabileceğini keşfedeceğiz.
Parodi Ne Demek?
Ciddi bir eserin tamamının ya da bir kısmının, biçimini bozmadan ona farklı anlamlar yükleyerek gülünç etki yaratma sanatıdır. Tiyatroda ve edebiyatta bol bol yer bulan parodi sinema ve farklı sanat dallarında da kullanılır.
