Bireysel Emeklilik Sistemi’nden Kazancınızın Ne Kadar Olacağını Biliyor Musunuz?

Bireysel Emeklilik Sistemi, katılımcıların düzenli ödemelerinin toplanması, değerlendirilmesi ve yasada belirlenen sürenin sonunda, katılımcıların tercihlerine göre topluca ya da maaş olarak ödenmesi esasına dayanıyor. Bireysel Emeklilik Sistemi’nin temel amacının emeklilik dönemi geldiğinde bireylere ek gelir sağlayarak refah seviyelerinin yükselmesine ya da yaşam standartlarının korunmasına katkıda bulunmak olduğu biliniyor. 18 yaşını tamamlayan her Türk vatandaşının katılabileceği Bireysel Emeklilik Sistemi’nden emekli olabilmek için katılımcının 56 yaşını doldurması ve ilk giriş tarihinden itibaren sistemde 10 yıl süre ile kalması gerekiyor. Peki bireysel emeklilik sisteminin kazancı ne olacak?

Bireysel Emeklilik Sistemi içerisinde yer alan katılımcılar düzenli olarak ödedikleri aylık katkı paylarının %25’e denk gelen kısmını devlet katkısı olarak alabiliyorlar. Bununla birlikte bir takvim yılı içerisinde herhangi bir katılımcının alabileceği devlet katkısı tutarı ile ilgili kısıtlama bulunuyor. Ve bu tutar ilgili takvim yılına ait olan toplam brüt asgari ücret tutarının %25’inden daha fazla olamıyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nin İşleyişi Nasıldır?

Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olmak isteyenler kendi seçtikleri bireysel emeklilik şirketi aracılığı ile sisteme katılabiliyorlar. Bireysel emeklilik şirketleri katılımcılara belirli emeklilik planları sunuyor. Bu emeklilik planları belirlenirken katılımcıların; gelir düzeyi, yaşı, emeklilik dönemine ilişkin gelir beklentisi ve ne kadar risk alabileceği gibi etkenler göz önünde bulunduruluyor. Katılımcının düzenli olarak yaptığı ödemeler kendisinin de kabul ettiği emeklilik yatırım fonlarında değerlendiriliyor.

Bireysel Emeklilik Sisteminin Kazancı Sizin Yatırım Tercihlerinize Göre Şekilleniyor

Öncelikle şunu belirtmekte fayda var; bireysel emeklilik size şu kadar kazandırır şeklinde net bir bilgi vermek çok da mümkün olamıyor. Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcılarının emeklilik dönemlerinde elde edecekleri gelir; birikim miktarlarına, yaptıkları fon tercihlerine ve yatırımlarının getirisine göre değişiklik gösterebiliyor. Sisteme giriş yapan katılımcıların birikimleri bireysel tercihlerinin de dikkate alınması ile belirlenen yatırım tercihleri doğrultusunda; düşük, orta ya da yüksek risk grubunda yer alan fonlara yönlendiriliyor. Bu noktada yatırımcıların yüksek risk grubunda yer alan fonların yüksek getiri sağlayabildiği gibi yüksek risk de barındırdığını göz ardı etmemesi gerekiyor. Ayrıca tek tip fona yatırım yapılmasındansa farklı risk gruplarındaki yatırım araçlarının bir araya toplanması ve yatırımın bu sepet üzerinden yönetilmesi daha avantajlı olabiliyor. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde yer alan katılımcılar yasal düzenlemelerle belirlenen koşullar uymak kaydı ile seçtikleri fonların dağılımını değiştirebiliyorlar. Katılımcıların kendilerine tanınan bu hak kapsamında yatırımlarını en iyi şekilde yönlendirebilmeleri için fonların getirilerinin periyodik olarak kontrol edilmesi ve uygun görüldüğü takdirde gerekli değişikliklerin yapılması önem taşıyor.

Bireysel Emeklilik Şirketleri’nin kazançlarına göre değerlendirilmelerinde şirket fonlarının getirilerinin göz önünde bulundurulması gerekiyor. Her şirketin sahip olduğu fonlar hem içerikleri hem taşıdıkları risk oranı bakımından farklılık gösteriyor ve şirketin bünyesindeki tüm fonların performanslarının da birbirinden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerekiyor. Bu nedenle katılımcının yatırım tercihine uygun bir fonun getirisini tek başına değerlendirmesi ve bundaki başarı ya da başarısızlıktan yola çıkarak ilgili bireysel emeklilik şirketini başarılı ya da başarısız olarak nitelemesi doğru bir sonuca varılması için yeterli olamıyor. Bireysel emeklilik şirketlerinin performansları değerlendirilirken uzun vadeli performansların dikkate alınması daha nesnel sonuçlara ulaşılmasına katkıda bulunabiliyor.

Yatırım Tercihlerinizi Belirlerken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Az önce de belirttiğimiz gibi alabileceğiniz risk yatırımlarınızın şekillendirilmesinde rol oynuyor. Ancak bu noktada karar verirken dikkate almanız gereken bazı etkenler bulunuyor. Örneğin emekli olmak için önünde uzun bir süre bulunan katılımcılar, getiri değişkenliği yüksek olan bir fonu seçmeyi düşünebilirler. Emekliliğe uzun zamanın olması bu katılımcının önünde çalışması gereken uzun yıllar olduğu anlamına gelir. Böylece belli bir oranda getiri değişkenliği olan fonları seçerek alacağı riski tolere edebilmesi mümkün demektir. Emeklilik dönemine az süre kalmış olan kişilerin ise fazla risk almaması ve getiri değişkenliği daha az olan yatırım araçlarını seçmesi daha doğru bir karar olarak kabul edilebilir.

Bunun yanı sıra 25 yaşında bir katılımcıyı ele alalım. Yaşının genç olması ve emekliliğine uzun bir süre bulunması nedeni ile bu katılımcı enflasyonun üzerinde bir gelir elde etmeyi hedefleyebilir. Buna bağlı olarak da altın fonu, hisse senedi ya da uzun vadeli tahvil yatırımı yapan fonlar gibi yüksek risk kategorisinde yer alan fonları tercih edebilir. Sisteme 40 yaşında dahil olan bir katılımcı için ise dönemsel getiri dalgalanmalarının orta vadeye yayıldığı fonların, katkı fonu olan orta risk grubundaki fonların ve dinamik değişken fonların tercih edilmesi daha tatmin edici sonuçlar doğurabilir.

Emeklilik dönemine çok az bir süre kalmışken mesela 50 yaşında Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olan katılımcıların birikimlerini korumaya öncelik vermeleri, bu nedenle de riskli yatırımlar yapmamaları önerilir. Getiri değişkenliği daha az olan temkinli değişken fon gibi düşük risk grubunda yer alan fonların seçilmesi bu gruba dahil olan katılımcılar için doğru seçim olarak kabul edilir.

Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi Ne Kadar Kazandıracak?

Uygulanmaya başlanan Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi ile milyonlarca çalışan bu sisteme dahil oldu ve olmaya devam ediyor. Bu kişilerin maaşlarından prime esas olan kazancın % 3 ‘ü oranında aylık kesinti yapılıyor. Kesilen tutarlar kişilerin kendi adlarına açılan bireysel hesaplarda tutularak emeklilik fonlarında değerlendiriliyor. Örneğin maaşından ayda 100 TL kesinti yapılacak olan katılımcının bir yılsonundaki birikimi 2.500 TL oluyor. Bunun 1.000 TL’si sisteme girişte bir sefere mahsus olarak verilen devlet desteğinden 300 TL’si de her ay % 25 oranında yapılan devlet katkısından sağlanıyor. Ancak bu birikim tutarının yatırımlar ile değerlendirildikten sonra ne kadar olacağına dair bir rakam telaffuz edilemiyor. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde olduğu gibi bu sistemde de Bireysel Emeklilik Şirketleri, hangi fonun ne kadar kazandıracağı konusunda bir garanti veremiyorlar. Ancak katılımcıların değerlendirmelerine katkıda bulunmak için fonlarının geçmiş dönemlere ait getiri performanslarını sunabiliyorlar. Böylece katılımcılara ulaşabilecekleri potansiyel kazançlar ile ilgili fikir vermiş oluyorlar. Bireysel emeklilik şirketlerinin tamamı, katılımcılarının yatırımlarını kendi kurmuş oldukları fonlarda değerlendiriyorlar. Bu nedenle her emeklilik şirketinin katılımcılarına sağladığı kazanç değişiklik gösteriyor. Bireysel emeklilik şirketlerinin çoğu, geçmiş yıllara ait kazanç tablolarını gösteren fon performans raporlarını aylık periyotlarda kamuoyu ile paylaşıyorlar. Katılımcılar da emeklilik şirketleri bazında bu raporları inceleyerek bilinçli bir şekilde tercih yapma olanağını buluyorlar.

Bireysel Emeklilik Sistemi Birikimlerinin ve Getirilerinin Hesaplanmasında Kullanılan Kriterler Nelerdir?

Bireysel Emeklilik Sistemi birikimleri hesaplanırken katılımcıların emeklilik dönemine kadar düzenli olarak aylık katkı payı ödemelerinin gerçekleştirildiği ve bu ödemelerin enflasyonsuz bir ortamda yapıldığı varsayılıyor. Belirlenen birikim grafiğindeki değerler de aynı şekilde enflasyonsuz bir ortamda, bugünkü alım gücünün baz alındığı Türk Lirası tutarları kapsıyor. Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcılarının aylık olarak yaptıkları katkı payı ödemelerinden, kendilerinin kabul etmiş olduğu emeklilik planında belirtilen oranda yönetim gideri kesintisi yapılıyor. Ardından kalan tutar muhtemel reel getiri oranı ile yatırıma yönlendiriliyor. Hem emeklilik yatırım fonlarında hem de devlet katkısı fonlarının getirilerinde, fon işletim gider kesintisi uygulanıyor. Bu kesintiden sonra elde edilen net reel getiri oranları kullanılıyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcısı emekli olduğu zaman hesaba geçmesi öngörülen son 3 aylık devlet katkısının toplam tutarının hesaba geçer geçmez nemalandırılmadan katılımcıya ödeneceği görüşünden yola çıkılıyor. Ve toplama TL olarak Kümülatif Devlet Katkısı ekleniyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi’ne Dahil Olmadan Önce Birikim Tutarınız İle İlgili Genel Bir Hesaplama Yapabilirsiniz

Halihazırda Bireysel Emeklilik Sistemi bünyesinde yer alan katılımcılar ve Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olmayı düşünen katılımcı adayları; biriktirebilecekleri tutarları ve emeklilik gelirlerini hesaplayabilmek için emeklilik.egm.org.tr adresinden yararlanabiliyorlar. Ayrıca hangi Bireysel Emeklilik Şirketi aracılığı ile sisteme dahil oldularsa, ilgili şirketin internet sitesinde yer alan hesaplama araçlarını kullanarak da bu tür hesaplamaları gerçekleştirebiliyorlar. Bu hesaplamalar yapılırken katılımcının kaç yaşında olduğu, kaç yaşında Bireysel Emeklilik Sistemi’nden emekli olmak istediği, Türk Lirası cinsinden aylık ödenen katkı payı miktarı ve eğer yapılmış ya da yapılması planlanıyor ise Türk Lirası cinsinden toplu olarak ödenen katkı payı tutarı gibi bilgiler dikkate alınıyor. Ancak gerek emeklilik.egm.org.tr adresinden gerek bünyesinde bulunulan bireysel emeklilik şirketlerinin internet sitelerinden yapılmış olsun, katılımcıların Bireysel Emeklilik Sistemi’nin getirilerine yönelik bu hesaplamaları tamamen tahmini olarak gerçekleştiriliyor. Bireysel emeklilik şirketleri bu tutarların gerçekleşeceğine dair Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcılarına kesinlikle garanti vermiyorlar.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nden Emekli Olma Koşulları Nelerdir?

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde yer alan ve düzenli olarak katkı payı ödeyen katılımcıların emeklilik hakkı kazanabilmesi için yasal olarak belirlenmiş koşulları yerine getirebilmeleri gerekiyor. Bu kapsamda katılımcıların emeklilik hakkı kazanabilmeleri için sisteme giriş tarihinden itibaren 10 yıl süre ile Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kalmış olması ve 56 yaşını doldurmuş olması koşulları aranıyor. Emeklilik hakkı elde etmek için gerekli olan bu şartları yerine getiremeden yani emeklilik hakkı kazanamadan sistemden ayrılmak isteyen katılımcılara yapılacak olan ödemeler için elde edilen getiri tutarı üzerinden stopaj kesintisi uygulanıyor. Stopaj oranı % 5 ile % 15 oranları arasında değişiklik gösteriyor ve kademeli olarak uygulanıyor.

• Bireysel Emeklilik Sistemi’nden emeklilik hakkı kazanan katılımcılardan veya vefat, tasfiye ya da maluliyet gibi zorunlu nedenler ile sistemden ayrılmak zorunda kalan katılımcılardan % 5 oranında
• Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 10 yıl kalmasına rağmen yaş nedeni ile emeklilik hakkı kazanamadan sistemden ayrılmak isteyen katılımcılardan % 10 oranında
• Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 10 yıldan az kalmasına rağmen ayrılmak isteyen katılımcılardan ise % 15 oranında stopaj kesintisi yapılıyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde emeklilik hakkı kazanan katılımcılar; hem birikimlerinin hem de devlet katkısının bir kısmının ya da tamamının defaten ödenmesini talep edebiliyorlar. Bu kapsamda yer alan katılımcılar Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kalmayı da tercih edebiliyorlar. Bu durumda birikimleri belirleyecekleri geri ödeme planına bağlı kalınması koşulu ile kısım kısım ödenebiliyor. Ya da kendi tercihleri doğrultusunda birikimlerinin istedikleri takdirde bir kısmı ile ya da tamamı ile yıllık gelir sigortası satın alabiliyorlar. Bu şekilde de düzenli bir gelir sahibi olmanın avantajlarından yararlanabiliyorlar.