Ülkemizde, Ramazan ve Kurban bayramları öncesinde emeklilerimize ve ilgili mevzuata göre gelir ve aylık almakta olan hak sahiplerine bayram ikramiyesi ödemesi yapılıyor. Bayram ikramiyesi; ödemenin yapılacağı tarih itibari ile emekli aylığı, vazife malullüğü aylığı, yaşlılık aylığı, ölüm aylığı ile sürekli iş göremezlik geliri ve ölüm geliri almakta olan kişilere ödeniyor. Ayrıca aylık alan şehit yakınlarına, muharip gazilere, gazilere, güvenlik korucularına, şampiyon sporculara, terör nedeni ile zarar görmüş olan sivil vatandaşlara ve bu kişilerin hak sahiplerine de bayram ikramiyesi ödemesi yapılıyor.
Emekli Olanlar Ne Kadar İkramiye Alıyorlar?
Devlet memurları emeklilik hakkı kazandıklarında bağlı oldukları kurumlardan ayrılırken emekli ikramiyesi alabiliyorlar. Ancak hak edilen emeklilik ikramiyelerinin hesaplanmasında farklı etkenlerin de göz önünde bulundurulduğu biliniyor. Kişilerin Bağ-Kur’lu olduğu süreler emekli ikramiyesinde ve kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınmıyor ve bu süreler karşılığında ödeme yapılmıyor. Çünkü Bağ-Kur’lu olunan süreler kişilerin kendilerine ait işlerinde çalıştıkları, başka bir işverene tabi olmadıkları ve hizmet akdinin bulunmadığı süreleri kapsıyor.
Özel sektöre geçen SSK’lı süreleri de emekli ikramiyesinde değerlendirilmiyor. Bu süreler ile ilgili olarak, özel sektörde işçi olarak çalışan kişiler çalıştıkları yerden ayrıldıklarında 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. hükmü kapsamında, hak kazanmış olan kişilere ayrılmış oldukları kurum tarafından kıdem tazminatı ödemesi yapılıyor. Eğer hak kazanmadıysa ödeme yapılmıyor.
Kamu bünyesindeki işyerlerinde SSK’lı olarak çalışan ve memurluğa başlayan kişiler ise memurluktan ya da işçi olarak emekli olacakları zaman geldiğinde 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Madde 89 ile 1475 sayılı İş Kanunu Madde 14 hükmüne birlikte tabi tutuluyorlar. İş Kanunu’nun 14. maddesine göre kıdem tazminatı verilen durumlar şu şekilde sıralanabiliyor:
- Askerlik nedeni ile görevlerinden ayrılanlar,
- Evlenip 1 yıl içerisinden görevlerinden ayrılan kadınlar,
- Emeklilik sebebiyle ayrılanlar,
- 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayan ancak bu tarihten sonra istife eden kişilerden, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün hizmeti bulunanlar,
- 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanlardan 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 gün hizmeti bulunanlar ya da sigortalılık süresi olmadan 7000 gün hizmeti bulunanlar görevlerinden ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Ancak 8 Eylül 1999 tarihinden önce görevlerinden istifa ederek ayrılan işçiler hiçbir koşulda kıdem tazminatı alamıyorlar. Kıdem tazminatına hak kazanamamaları sebebi ile memur olup memurluktan emekli olduklarında da bu süreleri için emeklilik ikramiyesi alamıyorlar.
Kamu kapsamındaki aynı işyerinde çalışırken, aynı kurumun kararı neticesinde memur olarak kadroya geçirilen kişilerin, işçi olarak geçirdikleri süreler emeklilik hakkı kazandıkları zaman alacakları emekli ikramiyesinin hesaplanmasında kullanılan hizmet yılına dahil edilebiliyor.
Bu şartları yerine getirebilen kişiler emeklilik hakkı kazandıkları zaman kamu işyerlerinde geçen ve kıdem tazminatı almamış oldukları sürelere karşılık olarak emekli ikramiyesi alabiliyorlar.
Memurlara Emekli İkramiyesi Ödemesinde Üst Sınır Bulunmuyor?
Memurlara yapılacak olan emeklilik ikramiyesi ödemelerinde bir üst sınır bulunmuyor. Kaç yıl hizmet yaptılarsa bu hizmet süresinin her tam yılı için emekli ikramiyesi alabiliyorlar. Ancak, tam yıl olmayan eksik ay sürelerine emekli ikramiyesi ödemesi yapılamıyor.
Memurlar daha önce çalışmış oldukları kamu işyerlerinden iş sonu tazminatı ya da kıdem tazminatı gibi bir ödeme aldılarsa bu süreler emeklilik hakkı kazandıklarında ödenecek olan emeklilik ikramiyesinin hizmet yıllarına dahil edilmiyor.
Emekli İkramiyesi Nasıl Hesaplanır?
SGK emeklilik hesaplaması en kolay SGK kurumsal internet sitesi üzerinden yapılabiliyor. SGK kurumsal adresi olan uyg.sgk.gov.tr adresine girildiğinde ikramiye ve maaş hesaplaması yapılabiliyor. Bu hesaplamaların yapılabilmesi için ilgili sayfada yer alan derece, aylık tarihi, kademe, hizmet yılı, pay/payda, ek gösterge, kıdem yılı, görev tazminat göstergesi ve ikramiye yılı alanlarının doldurulması gerekiyor. Bilgilerin tamamı doldurulduktan sonra hesapla butonuna basıldığında ikramiye hesaplaması otomatik olarak yapılabiliyor. Bilgilerin eksiksiz ve doğru olması bu noktada büyük önem taşıyor.
E-Devlet Üzerinden Emeklilik İkramiyesi Sorgulama İşlemleri Yapılabiliyor
4/A emeklilik ikramiyesinin sorgulanabilmesi için e-devlet uygulamasından yararlanılabiliyor. Hesaplama yapılabilmesi için öncelikle kişinin e-devlet şifresinin bulunması gerekiyor. E-devlet platformuna şifre ile giriş yapıldıktan sonra emekli ikramiyesi araması yapılıyor ve çıkan sekmede 4/A hizmet dökümü seçiliyor. Sorgula butonuna tıklandıktan sonra emeklilik ikramiyesi hesaplama işlemi tamamlanıyor. Kamu çalışanlarının bağlı olduğu sigorta kolu olan 4/A emeklilik ikramiyesi hesaplamalarında kıdeme ve kademeye göre farklı hesaplamalar yapıldığı için e-devlet uygulamasının kullanılmasını öneriyoruz.
Bağ–Kur emekli ikramiyesini sorgulamak isteyen kişiler de e-devlet platformu üzerinden işlem yapabiliyorlar. 4/B kapsamında yer alan bu kişilerin emeklilik ikramiyelerini sorgulayabilmeleri için 5400 günlük ödenmiş prim sayısını doldurmuş olmaları gerekiyor. Prim sayısı doldurulmadan sorgulama işlemi yapılamıyor. E-devlet platformuna giriş yapılıp 4/B hizmet dökümü sayfasına gelindiğinde emeklilik ikramiyesi sorgulama işlemleri otomatik olarak yapılabiliyor.
Emekli Sandığı mensupları da emekli ikramiyesi sorgulama işlemlerini e-devlet platformu üzerinden yapabiliyorlar. 4/C kapsamında bulunan kişiler, 4/C hizmet dökümü sorgulaması ile emeklilik ikramiyelerini hesaplayabiliyorlar. Kıdem ve kademe hesaplamaları burada tamamlanarak kısa sürede sorgulama sonucu alınabiliyor.
Emekli Bayram İkramiyeleri Ne Kadar?
30 Nisan 2018 tarihinde çıkarılan yasa ile emeklilere, dul ve yetimlere her iki dini bayram öncesinde 1000 TL bayram ikramiyesi verilmesi kararlaştırılmıştı. Bu yasada bayram ikramiyesinin tutarı sabit olarak belirlenmiş olduğundan ikramiye tutarının artırılabilmesi için yasa değişikliği gerekiyordu. O nedenle 2019 yılında da emekli bayram ikramiyesi ödemeleri 1000 TL’yi geçmeyecek şekilde yapıldı.
Bununla birlikte emekliler 2020 yılında bayram ikramiyelerinde artış olmasını bekliyorlar. Bu kapsamda yeni yılda emekli bayram ikramiyelerine yıllık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) artışı yapılması yönündeki beklentiler artıyor. Eğer bu talep hayata geçirilirse emeklilerin, dul ve yetim aylığı alanların emekli bayram ikramiyelerine enflasyon zammı yapılması söz konusu oluyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2019 yılı enflasyon tahmininin % 13,9 oranında olduğu göz önünde bulundurulduğunda emeklilerin mevcutta aldıkları 1000 TL oranındaki emekli bayram ikramiyesinin 1139 TL civarına ulaşabileceği ön görülüyor. Bu artış olduğu takdirde emekliler 2020 yılında bayram ikramiyesi olarak bir önceki yıla göre toplamda 278TL fazla almış ikramiye almış olacaklar. Dul ve yetimlerin ikramiyeleri de aynı oranda artışa tabi tutulacak. Ölüm aylığı almakta olanların % 50 oran ile aldıkları ikramiye 569,50 TL’ye, % 25 oran ile çocukların aldığı ikramiye ise 284,75 TL’ye yükselmiş oluyor.
Emekli Bayram İkramiyeleri Ne Zaman Ödeniyor?
Emekli vatandaşlarımızın bayram ikramiyelerini alabilmeleri için herhangi bir başvuruda bulunmaları gerekmiyor. Bayram ikramiyeleri Ramazan ya da Kurban Bayramı’ndan önce bu kapsamda yer alan hak sahiplerinin hesaplarına yatırılıyor. Ödemelerin yapılacağı tarih SGK tarafından belirleniyor.
Eğer birden fazla dosyadan gelir ya da aylık alan emekliler ve hak sahipleri varsa (örneğin hem emekli aylığı hem de vefat eden eşinden ölüm aylığı alınması gibi) bu kişilerin ödemeleri en yüksek ödemeyi almalarına imkân veren dosya üzerinden yapılıyor.
Dul ve yetim aylığı almakta olan kişilere bayram ikramiyesi hisseleri oranında ödeniyor. Örneğin; eşinin vefat etmesi durumunda eşe % 50, yetim çocuğa ise % 25 oranında ödeme yapılıyor.
İş kazası ya da meslek hastalığı sigortası kapsamında sürekli iş göremezlik geliri alan kişilere, gelir bağlanmasında esas alınan sürekli iş göremezlik derecesi oranında bayram ikramiyesi ödemesi yapılabiliyor.
